Obciążenie zobowiązaniem podatkowym z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych na skutek niedookreślonej definicji ,,działalności gospodarczej” SK 20/19
19 lipca 2022 r. o godz. 11.30 Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosił wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej definicji działalności gospodarczej zawartej w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Trybunał orzekł, że art. 5a pkt 6 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 3 i pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zgodny z art. 84 w związku z art. 217 w związku z art. 64 ust. 3 Konstytucji.
Ponadto umorzył postępowanie w pozostałym zakresie.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Skarżący zarzucił, że definicja pojęcia „działalność gospodarcza” („pozarolnicza działalność gospodarcza”) jest niejasna i nieprecyzyjna w stopniu naruszającym zasadę szczególnej określoności przepisów prawa daninowego, wynikającą z art. 84 i art. 217 Konstytucji. Ponadto nie jest możliwe określenie relacji między źródłem przychodu w postaci pozarolniczej działalności gospodarczej a źródłem w postaci odpłatnego zbycia nieruchomości niebędącego wykonywaniem działalności gospodarczej. Konsekwencją tego jest prawotwórcza wykładnia zakwestionowanych przepisów przez organy podatkowe i sądy, która prowadzi do bezpodstawnego ograniczenia prawa własności środków pieniężnych przez określenie nienależnego zobowiązania podatkowego.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału pozbawienie mocy obowiązującej określonego przepisu z powodu jego niejasności lub nieprecyzyjności powinno być traktowane jako środek ostateczny, stosowany wtedy, gdy inne metody usuwania wątpliwości dotyczących treści przepisu, w szczególności przez jego interpretację, okażą się niewystarczające.
W rozpoznanej sprawie nie zachodziła taka sytuacja. Jak wynika z dokonanej przez Trybunał analizy orzecznictwa sądów administracyjnych, w szczególności Naczelnego Sądu Administracyjnego, ewentualne wątpliwości co do zgodności kwestionowanych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z art. 84 i art. 217 Konstytucji mogą zostać wyeliminowane w procesie wykładni prawa, przy czym konieczne jest uwzględnienie specyfiki każdego konkretnego zdarzenia. Definicja działalności gospodarczej została wszechstronnie zinterpretowana w spójnym i jednolitym w tym zakresie orzecznictwie sądów administracyjnych, w którym wyróżniono kilka elementów tworzących to pojęcie, a mianowicie, że jest to działalność zarobkowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzona we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek. Dla oceny, czy dokonywane czynności spełniają wskazane cechy, rozstrzygające znaczenie mają okoliczności, w jakich są one wykonywane. O prowadzeniu działalności gospodarczej przesądzają zatem obiektywne i zewnętrzne jej przejawy, a nie przekonanie podatnika. W każdym przypadku respektowana winna być zasada in dubio pro tributario, nakazująca rozstrzygać niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego na korzyść podatnika. Każda zatem transakcja związana ze sprzedażą nieruchomości powinna być rozpatrywana indywidualnie, z uwzględnieniem całokształtu okoliczności z nią związanych, w tym czynności podjętych przez sprzedającego przed dokonaną sprzedażą.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Jakub Stelina – przewodniczący, sędzia TK Wojciech Sych – sprawozdawca, sędzia TK Krystyna Pawłowicz, sędzia TK Stanisław Piotrowicz, sędzia TK Andrzej Zielonacki.