Obciążenie zobowiązaniem podatkowym z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych na skutek niedookreślonej definicji ,,działalności gospodarczej” SK 20/19
19 lipca 2022 r. o godz. 11:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej E. T. dotyczącej obciążenia zobowiązaniem podatkowym z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych na skutek niedookreślonej definicji ,,działalności gospodarczej”.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności art. 5a pkt 6 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm., dalej: u.p.d.o.f ) z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji RP.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym:
Skarżący, wspólnie z żoną, nabył w styczniu 1999 r. gospodarstwo rolne. W kwietniu 2007 r., w wyniku częściowego podziału majątku dorobkowego małżonków, Skarżący stał się jego wyłącznym właścicielem. Po upływie 9 lat od nabycia, Skarżący zaczął dokonywać sprzedaży sukcesywnie wydzielanych części nieruchomości. W tym czasie Skarżący nieprzerwanie prowadził działalność rolniczą i działalność gospodarczą w zakresie dostawy wyrobów tartacznych.
Skarżący wskazał trzy odrębne postępowania, na skutek których doszło do naruszenia jego praw i wolności:
1) decyzją z czerwca 2015 r. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej (dalej: Dyrektor UKS) określił zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2009 r. Decyzja została utrzymana w mocy decyzją Dyrektora Izby Skarbowej (dalej: Dyrektor IS) z września 2015 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny (dalej: WSA), wyrokiem z grudnia 2015 r. oddalił skargę Skarżącego, podzielając pogląd organu kontroli skarbowej, że Skarżący uzyskał przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej w ramach obrotu nieruchomościami. Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: NSA), wyrokiem z kwietnia 2018 r. oddalił skargę kasacyjną Skarżącego ;
2) decyzją z października 2016 r. Dyrektor UKS określił zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2010 rok. Decyzja została utrzymana w mocy decyzją Dyrektora IS grudnia 2016 r. Wyrokiem z kwietnia 2017 r. WSA oddalił skargę Skarżącego, podzielając pogląd organu kontroli skarbowej, że Skarżący prowadził niezgłoszoną pozarolniczą działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży nieruchomości gruntowych. Naczelny Sąd Administracyjny, wyrokiem z kwietnia 2018 r. oddalił skargę kasacyjną Skarżącego;
3) trzema decyzjami z października 2016 r., Dyrektor UKS określił zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych odpowiednio za rok 2011, 2012 oraz 2013. Decyzje te zostały utrzymane w mocy trzema decyzjami Dyrektora IS ze stycznia 2017 r. Następnie WSA wyrokiem z maja 2017 r. oddalił skargę Skarżącego w przedmiocie zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za lata 2011-2013, podzielając pogląd organu kontroli skarbowej, że Skarżący uzyskał przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej w ramach obrotu nieruchomościami. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z kwietnia 2018 r. oddalił skargę kasacyjną Skarżącego.
Zdaniem Skarżącego zakwestionowany w skardze konstytucyjnej art. 5a pkt 6 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a u.p.d.o.f. narusza zasadę szczególnej określoności prawa daninowego, co przekłada się na niezasadne ograniczenie chronionego konstytucyjnie prawa własności środków pieniężnych poprzez bezpodstawne obciążenie zobowiązaniem podatkowym z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Skarżący wskazuje, że został obciążony ww. podatkiem w wyniku rozszerzającej wykładni niejednoznacznych i niedookreślonych przepisów, w sytuacji zwykłego wykonywania prawa własności, niepodlegającego opodatkowaniu.
Skarżący, powołując się na orzeczenia sądów administracyjnych, stwierdza, że obowiązek jasnego i precyzyjnego formułowania przepisów został naruszony przez: 1) nieprecyzyjne uregulowanie pojęcia „działalności gospodarczej” w art. 5a pkt 6 u.p.d.o.f., które jest niejednoznaczne, niedookreślone i prowadzi do uzasadnionych wątpliwości co do możliwości obiektywnego ustalenia przesłanek kształtujących prawnopodatkową kwalifikację źródła przychodu, a także w zakresie wzajemnego odniesienia z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a; 2) niezrozumiały i niemożliwy do interpretacji w drodze wykładni językowej stosunek art. 5 a pkt 6 i art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a, których interpretacja prowadzi do sprzecznych konkluzji, uniemożliwiając ustalenie, które źródło przychodu ma pierwszeństwo.
W ocenie Skarżącego, tego rodzaju nieuzasadnione obciążenie stanowi również naruszenie konstytucyjnej zasady równości, ponieważ, w tożsamych lub analogicznych stanach faktycznych, podmioty znajdujące się w relewantnej sytuacji prawnej traktowane są odmiennie. Niedookreśloność zaskarżonych przepisów powoduje naruszenie zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji RP), ponieważ przez dowolne stosowanie przesłanki „ciągłości” oraz „zorganizowania” dochodzi do dyskryminacji podatkowej podmiotów (art. 84 Konstytucji RP), które władają gruntami o znacznej powierzchni, co przekłada się na trudności w sprzedaży całego gruntu.
Skarżący ponadto wskazuje, że zaskarżony przepis narusza zasadę zaufania jednostki do Państwa i zasadę poprawnej legislacji, ponieważ definicja działalności gospodarczej obarczona jest błędem logicznym regressus ad infinitum (łac. cofanie się w nieskończoność), przez co nie realizuje zasady jednoznaczności prawa.
Skarżący podkreśla, że przyczyną niekonstytucyjności wskazanych w petitum skargi konstytucyjnej przepisów nie jest rozbieżność orzecznicza, ponieważ ta jest jedynie konsekwencją braku dostatecznej określoności definicji „działalności gospodarczej”.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Jakub Stelina - przewodniczący, sędzia TK Wojciech Sych - sprawozdawca, sędzia TK Krystyna Pawłowicz, sędzia TK Stanisław Piotrowicz, sędzia TK Andrzej Zielonacki.