Komunikat po Drukuj

Ubezpieczenie z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej. SK 33/09

Pierwszeństwo obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej jest zgodne z konstytucją.

13 kwietnia 2011 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Magdaleny P. dotyczącą  ubezpieczenia z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 9 ust. 6 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy - Prawo bankowe, w zakresie w jakim co do osób przebywających na urlopie wychowawczym prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą i pozostających w stosunku pracy przewidywał pierwszeństwo obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, jest zgodny z art. 71 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Magdaleny P., która w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego i przebywania na urlopie wychowawczym pozostawała w stosunku pracy i jednocześnie prowadziła działalność gospodarczą. Skarżąca kwestionowała konstytucyjność regulacji, z której wynikało pierwszeństwo ubezpieczenia z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (a zatem - konieczność opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe) w przypadku zbiegu z innymi tytułami, a mianowicie: przebywaniem na urlopie wychowawczym lub pobieraniem zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Jeżeli chodzi o zarzuty dotyczące okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym zostało umorzone, gdyż wskutek wejścia w życie ustawy zmieniającej z 24 kwietnia 2009 r. skarga konstytucyjna utraciła aktualność - kwestionowane unormowanie nie oddziałuje już niekorzystnie na prawa konstytucyjne skarżącej.

Jeżeli chodzi o zarzuty dotyczące okresu przebywania na urlopie wychowawczym, skarżąca wskazywała na niedopuszczalne - jej zdaniem - zróżnicowanie obowiązku opłacania przez osoby fizyczne przebywające na urlopie wychowawczym składek na ubezpieczenie społeczne z dwóch tytułów: 1) łączenia pozarolniczej działalności gospodarczej z pracą wykonywaną na podstawie umowy o pracę, 2) aktywności zawodowej realizowanej wyłącznie w ramach stosunku pracy.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że dokonane przez ustawodawcę zróżnicowanie jest racjonalne i opiera się na akceptowalnych przesłankach, pozostających w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią badanych przepisów. Ustawodawca dał bowiem wyraz temu, że celemkontrolowanej regulacji jest zapewnienie ochrony interesów obu grup ubezpieczonych: matek łączących prowadzenie działalności gospodarczej z pracą na podstawie umowy o  pracę, jak też matek pozostających jedynie w stosunku pracy. Obie te grupy mogą bowiem korzystać - zgodnie z art. 71 ust. 2 konstytucji - z pomocy władz publicznych w okresie przed i po urodzeniu dziecka, w tym również z urlopu wychowawczego. Trybunał Konstytucyjny wziął pod uwagę różnice między urlopem macierzyńskim i wychowawczym wskazując, iż przez instytucję urlopu macierzyńskiego ustawodawca realizuje konstytucyjny obowiązek ochrony matki i dziecka, podczas gdy urlop wychowawczy służy przede wszystkim dziecku i jego istotą jest "sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem".Trybunał stwierdził, że przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie dotyczy tylko zróżnicowania praw ubezpieczonych - przebywających na urlopie wychowawczym - w sferze opłacania przez nich składek na ubezpieczenie społeczne w sytuacji, gdy dochodzi do zbiegu tytułów ubezpieczenia: łączenia przez ubezpieczoną działalności gospodarczej ze stosunkiem pracy. Istota przyjętego zróżnicowania nie  budzi wątpliwości, albowiem sytuacja matek znajdujących się w ostatnio wskazanej sytuacji jest odmienna od sytuacji matek, które swoją aktywność zawodową realizują tylko w ramach stosunku pracy i w związku z tym nie mają dodatkowego źródła dochodów. Ustawodawca pozostawił jednocześnie ubezpieczonemu wybór, z jakiego tytułu opłacać składki (m.in. przez wprowadzenie do porządku prawnego instytucji zawieszenia działalności gospodarczej). Ustawodawca mógł uznać, że finansowanie przez budżet państwa składek na ubezpieczenie społeczne osobom, które łączą prowadzenie działalności gospodarczej z umową o pracę, przekracza wymagany zakres pomocy, o której stanowi art. 71 ust. 2 konstytucji.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą była sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja  podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.