Komunikat po Drukuj

Odrzucenie środka odwoławczego bez wezwania do uzupełnienia braków formalnych. SK 49/08

Odrzucenia środka odwoławczego bez wezwania do uzupełnienia braków formalnych jest zgodne z konstytucją.

12 lipca 2011 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w Koszalinie dotyczącą odrzucenia środka odwoławczego bez wezwania do uzupełnienia braków formalnych.

 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 424⁸ § 1 w związku z art. 424⁵ § 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania w zakresie, w jakim przewiduje odrzucenie - bez wezwania do usunięcia braków - skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia niespełniającej wymogu wskazania przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne, jest zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 oraz art. 31 ust. 3 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Skarżąca kwestionowała konstytucyjność przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, które dopuszczają odrzucenie przez Sąd Najwyższy - bez wezwania do usunięcia braków - skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, która nie spełnia wymogu wskazania przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne. W ocenie skarżącej procedura ta stanowi nieproporcjonalną ingerencję w konstytucyjne prawo jednostki do sądu, z którego wynika zasada sprawiedliwości proceduralnej.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że pewien zakres formalizmu jest cechą każdego postępowania zmierzającego do realizacji konstytucyjnych praw i wolności jednostki, w tym także procesu cywilnego. Współcześnie nie można sobie wyobrazić postępowania całkowicie odformalizowanego.Stanowiąca element konstytucyjnego prawa do sądu (art. 45 ust. 1 konstytucji) zasada sprawiedliwości proceduralnej nie sprzeciwia się ustanawianiu procedur wymagających spełnienia przez jednostki określonych wymogów dla realizacji lub ochrony swoich praw. Przyjęte procedury powinny mieć jednak charakter gwarancyjny, czyli umożliwiać, a nie ograniczać dochodzenie przyznanych jednostkom praw i wolności.

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest nadzwyczajnym instrumentem badania legalności działalności orzeczniczej sądów powszechnych, służącym jednostce zamierzającej dochodzić wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej (art. 77 ust. 1 konstytucji). Podstawowym celem procesowym tej skargi jest uznanie kwestionowanego orzeczenia za niezgodne z prawem, a nie jego wzruszenie lub korekta. Zasadniczo odróżnia ją to od skargi kasacyjnej.

Obowiązek wskazania przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne nawiązuje do samej istoty skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Zarazem ma on swoje głębokie uzasadnienie w art. 77 ust. 1 konstytucji. Wypełnienie tego wymogu umożliwia sądowi odróżnienie tej skargi od innych szeroko rozumianych środków zaskarżenia. W konsekwencji nie można uznać, że obowiązek wskazania przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne, jest wymaganiem typowo formalnym, nieistotnym lub stanowi przejaw nadmiernego formalizmu procesowego.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego argumenty przedstawione przez skarżącą nie są wystarczające do obalenia domniemania konstytucyjności zaskarżonych przepisów. Zakwestionowana procedura nie narusza zasady sprawiedliwości proceduralnej, gdyż nie ogranicza możliwości korzystania przez strony z praw i gwarancji procesowych. Wprowadza ona jedynie sankcję procesową w sytuacji, gdy pismo inicjujące szczególną procedurę nie określa istoty sprawy, od której zależy właściwość tej procedury. Ustawowe sprecyzowanie przesłanek dopuszczalności środków procesowych nie może być interpretowane jako odbieranie stronie, w szczególności reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika, możliwości dochodzenia praw na drodze sądowej. Kształt zaskarżonej procedury pozostaje w ramach dozwolonej swobody regulacyjnej, jaką ustawodawca posiada w stosunku do nadzwyczajnych środków zaskarżenia.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą była sędzia TK Maria Gintowt-Jankowicz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.