Komunikat po Drukuj

Prawo do sądu P 49/06

Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych odpowiada konstytucyjnym standardom prawa do sądu.

19 lutego 2008 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w Łodzi dotyczące braku możliwości przez sąd I instancji orzekający w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych uchylenia decyzji organu rentowego i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu administracyjnym.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 47714 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego jest zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji oraz z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Regulując postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ustawodawca dążył do skonstruowania takiej procedury, która umożliwi stronie szybkie rozstrzygnięcie. Przewidziano więc poprzedzające rozprawę postępowanie wstępne, ewentualnie także postępowanie wyjaśniające. Wstępne stadium powinno ocenić, czy materiał zgromadzony w sprawie pozwala na rozstrzygnięcie na pierwszym posiedzeniu. Jeśli tak nie jest, można zwrócić akta organowi rentowemu w celu uzupełnienia materiałów sprawy. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego ukształtowane przez przepisy Kodeksu postępowania cywilnego postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych odpowiada konstytucyjnym standardom prawa do sądu. Sąd pierwszej instancji może bowiem w ramach wstępnego postępowania osiągnąć cel, któremu służyłoby ewentualne sugerowane przez pytający sąd uchylenie decyzji rentowej i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ rentowy. Wymaga to jednak ze strony sądu uwagi i aktywności przy korzystaniu z przysługujących mu możliwości prawnych (wstępna kontrola przedstawionego materiału sprawy). Zdaniem Trybunału sąd nie powinien ograniczyć swej funkcji jurysdykcyjnej tylko do kontroli legalności postępowania administracyjnego przed organem rentowym, gdyż rozpoznaje sprawę jako sąd pierwszej instancji. Nie jest natomiast oczywiste, co bardziej sprzyja sprawności postępowania na etapie rozpatrzenia odwołania od źle przygotowanej dowodowo decyzji organu rentowego: czy prowadzenie postępowania dowodowego przez sam sąd rozpatrujący odwołanie czy przez organ rentowy, po kasacyjnym uchyleniu decyzji. Jeżeli spojrzeć na postępowanie w sprawach ubezpieczenia społecznego jako na łańcuch procedur prowadzących do ostatecznego, definitywnego rozstrzygnięcia, istniejące rozwiązanie wydaje się być bardziej sprawne. Ponadto zdaniem Trybunału problem wyniknął z powodu zlekceważenia przez organ rentowy wezwania do uzupełnienia materiału dowodowego na etapie wstępnej oceny odwołania. Nie zaistniała więc sytuacja, w której sąd przyjąwszy bez zastrzeżeń sprawę do rozpoznania, dopiero na etapie orzekania natknął się na brak adekwatnego instrumentu legislacyjnego powodujący podejrzenie niekonstytucyjności. Nie istnieje zatem związek między sugerowanym w pytaniu prawnym pominięciem konstytucyjnym, a okolicznościami sprawy.

Rozprawie przewodniczył wiceprezes TK Janusz Niemcewicz, a sprawozdawcą była sędzia TK Ewa Łętowska .

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.