Prawo o zgromadzeniach Kp 1/04
W dniu 10 listopada 2004 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie zgodności z Konstytucją niektórych przepisów ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Prawo o zgromadzeniach oraz ustawy - Prawo o ruchu drogowym (ustawa nowelizującej).
Trybunał orzekł, że art. 1 pkt 1 ustawy nowelizującej wprowadzający do Prawa o zgromadzeniach zmieniony ust. 2 w art. 3 - w zakresie, w jakim zakazuje uczestnictwa w zgromadzeniach osobom, których wygląd zewnętrzny uniemożliwia ich identyfikację - oraz art. 1 pkt 6 ustawy nowelizującej dodający w art. 12 ust. 1 Prawa o zgromadzeniach pkt 4 - w brzmieniu "wygląd uczestników zgromadzenia uniemożliwia ich identyfikację" są niezgodne z art. 2 i art. 57 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Trybunał orzekł także, że art. 1 pkt 5 ustawy nowelizującej dodający do Prawa o zgromadzeniach art. 10 ust. 2 - w zakresie, w jakim ustanawia odpowiedzialność organizatora zgromadzenia za szkodę wyrządzoną przez uczestnika zgromadzenia podczas jego przebiegu lub bezpośrednio po jego rozwiązaniu - jest niezgodny z art. 2 i art. 57 Konstytucji.
Trybunał uznał, że art. 1 pkt 1 ustawy nowelizującej (zmieniający art. 3 ust. 2 Prawa o zgromadzeniach) zakazujący uczestnictwa w zgromadzeniu osobom, "których wygląd zewnętrzny uniemożliwia ich identyfikację" nie stanowi koniecznego ograniczenia gwarantowanej konstytucyjnie wolności uczestnictwa w zgromadzeniu (art. 57 Konstytucji). Jak podkreślił TK, zapewnienie wolności zgromadzeń jest jednym ze standardów, które powinny być gwarantowane w demokratycznym państwie. Art. 1 pkt 1 kwestionowanej ustawy nie odpowiada także koniecznym wymogom precyzji niezbędnej dla przepisów ustawowych ograniczających konstytucyjne prawa lub wolności. Niejasność uchwalonego przepisu może prowadzić do tego, że ograniczenie wolności uczestnictwa w zgromadzeniu będzie dotyczyć także tych, wobec których nie jest to niezbędne. Trybunał stwierdził również, że zastosowanie przez ustawodawcę regulacji pozwalającej na rozwiązanie zgromadzenia z powodu niemożności zidentyfikowania jego uczestników jest środkiem nadmiernym, naruszającym zasadę proporcjonalności w ograniczaniu praw i wolności konstytucyjnych (art. 31 ust. 3 Konstytucji).
Art. 10a ust. 2 zaskarżonej ustawy wprowadza szeroko ujętą odpowiedzialność organizatora zgromadzenia za szkody spowodowane zachowaniem jego uczestników. Jest to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, a więc niezależna od tego, czy samemu organizatorowi można postawić zarzut braku staranności zachowania. Zdaniem TK formuła odpowiedzialności solidarnej organizatora wraz ze sprawcą bezpośrednim szkody (uczestnikiem zgromadzenia) prowadzi do rozszerzenia granic odpowiedzialności w sposób, który praktycznie przerzuca na organizatora ciężar odpowiedzialności za każdą szkodę wywołaną przez uczestnika zgromadzenia podczas jego przebiegu lub bezpośrednio po jego rozwiązaniu. Takie ukształtowanie odpowiedzialności może prowadzić do oczywistego naruszenia konstytucyjnych gwarancji wolności zgromadzeń. Niemożliwy do realizacji obowiązek organizatora zgromadzenia, - łącznie z ryzykiem najdalej idącej odpowiedzialności majątkowej - mogą stwarzać istotną, nie uzasadnioną dostatecznie racjami demokratycznego państwa barierę dla realizacji wolności zgromadzeń.
Trybunał stwierdził, że zaskarżone przez Prezydenta RP przepisy ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. nie są nierozerwalnie związane z całością przepisów tej ustawy.
Rozprawie przewodniczył prezes TK Marek Safjan, a sprawozdawcą był sędzia TK Adam Jamróz.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Monitorze Polskim.
Prasa: |