Komunikat po Drukuj

Skuteczność uznania dziecka K 18/02

28 kwietnia 2003 r. o godz. 11:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie konstytucyjności przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.) regulujących kwestie dochodzenia ojcostwa.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 77 k.r.o. jest zgodny z art. 72 ust. 1 zd. 1 Konstytucji i nie jest niezgodny z art. 31, art. 45 ust. 1, art. 48 ust. 2 i art. 77 ust. 2 Konstytucji. Trybunał orzekł również, że art. 84 k.r.o. w zakresie w jakim wyłącza prawo mężczyzny będącego biologicznym ojcem dziecka do dochodzenia ustalenia ojcostwa jest niezgodny z art. 45 ust. 1, art. 72 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz z art. 77 ust. 2 i nie jest niezgodny z art. 48 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał wskazał, że podstawową i nadrzędną zasadą systemu polskiego prawa rodzinnego jest zasada ochrony praw dziecka. Nie ma natomiast charakteru bezwzględnego zasada prymatu więzi biologicznej i rodziny naturalnej. Trybunał uznał, że art. 77 k.r.o. stanowiący o konieczności uzyskania zgody matki na uznanie dziecka przez ojca jest zgodny z Konstytucją. Zdaniem Trybunału akt uznania dziecka przez ojca wkracza w zakres praw osobistych matki. W sytuacji eliminacji konieczności uzyskania zgody matki jedynym dysponentem praw stanu cywilnego dziecka stawałby się mężczyzna. W konsekwencji istniałoby niebezpieczeństwo ustalenia więzi prawnych niezgodnych z rzeczywistymi więziami biologicznymi. Regulacja ta mogłaby stać się jednocześnie instrumentem szykan wobec matki dziecka.

Inną, niż uznanie formą kształtowania stanu cywilnego dziecka jest możliwość sądowego dochodzenia ojcostwa. Legitymację czynną mają w tym zakresie dziecko i matka, ewentualnie prokurator. Trybunał uznał, że stan ten jest niezgodny z Konstytucją. Zdaniem TK prawo ojca naturalnego do ustalenia ojcostwa znajduje oparcie w zasadzie ochrony praw dziecka (art. 72 ust. 1). Uniemożliwienie ojcu dochodzenia praw stanu cywilnego narusza konstytucyjnie gwarantowane prawo do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) oraz zamyka drogę sądową (art. 77 Konstytucji).

Rozprawie przewodniczyła Sędzia TK Ewa Łętowska, a sprawozdawcą był Prezes TK Marek Safjan.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.