Wyłączenie sędziego SK 27/01
9 grudnia 2002 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Andrzeja T. dotyczącą konstytucyjności przepisów kodeksu postępowania cywilnego, regulujących zgłaszanie wniosku o wyłączenie sędziego od prowadzenia sprawy.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 53 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - KPC jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji i nie jest niezgodny z art. 32 ust 1. Trybunał postanowił w związku z niedopuszczalnością wydania orzeczenia, umorzyć postępowanie w zakresie badania zgodności z Konstytucją art. 397 § 1 w zw. z art. 394 § 1 pkt 5 KPC.
Trybunał zaznaczył, że na konstytucyjnie gwarantowane prawo do bezstronnego sądu składają się trzy elementy. Jest to prawo dostępu do sądu (równoważne z prawem uruchamiania procedury sądowej), prawo do kształtowania procedury sądowej oraz prawo do uzyskania wiążącego orzeczenia sądu. W omawianej sytuacji przedmiotem badania Trybunału był element drugi: prawo wnioskodawcy do kształtowania procedury sądowej.
TK uznał instytucję wyłączenia sędziego za jedną z podstawowych gwarancji bezstronności rozstrzygnięć sądowych. Trybunał stwierdził, że obowiązkiem ustawodawcy jest zapewnienie minimum udziału stron w procedurze gwarantującej bezstronności sądu. Uznał także za niewłaściwe ukształtowanie tej instytucji w sposób łączący klauzulę złej wiary z ustawowym zobowiązaniem sądu do zastosowania sankcji represyjnych (tj. nałożenia grzywny). Zdaniem TK, stworzenie sytuacji prawnej, w której obawy strony przed sankcjami karnymi mogą doprowadzić do rezygnacji z wystąpienia z wnioskiem - nawet gdy jego złożenie jest w pełni uzasadnione - pozostaje w sprzeczności z konstytucyjnym prawem do bezstronnego sądu (art. 45 ust. Konstytucji).
Rozprawie przewodniczyła Sędzia TK Jadwiga Skórzewska-Łosiak, a sprawozdawcą był Sędzia TK Janusz Niemcewicz.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.