Komunikat po Drukuj

Przesłanki, w oparciu o które możliwe jest odebranie broni i amunicji oraz dokumentów potwierdzających legalność posiadania broni; postępowanie karne. P 43/12

Tymczasowe odebranie broni oskarżonemu o popełnienie umyślnego przestępstwa lub nieumyślnego przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu albo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, jeżeli popełnione zostało w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo gdy sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia jest zgodne z konstytucją.

18 grudnia 2012 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu dotyczące możliwości odebrania, osobie przeciwko której toczy się postępowanie karne,  broni i amunicji oraz dokumentów potwierdzających legalność posiadania broni.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 19 ust. 1a ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji w zakresie, w jakim wskazuje przesłanki umożliwiające dokonanie czynności materialno-technicznej odebrania broni i amunicji oraz dokumentów potwierdzających legalność posiadania broni osobie, przeciwko której toczy się postępowanie karne o przestępstwa określone w art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni i amunicji, jest zgodny z zasadą prawidłowej legislacji wynikającą z art. 2 konstytucji, art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.    Ponadto postanowił umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Trybunał stwierdził, że pomimo pewnych wad legislacyjnych kwestionowanego przepisu – związanych przede wszystkim z jego otoczeniem normatywnym (art. 19 ust. 1 oraz art. 18 ustawy) oraz odesłaniami do art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy – sądy administracyjne stosują konsekwentną prokonstytucyjną linię interpretacyjną art. 19 ust. 1 oraz kontrolowanego w sprawie art. 19 ust. 1a ustawy. Nietrafny był zarzut WSA w Poznaniu naruszenia w tym przepisie zasady określoności prawa wynikającej z art. 2 konstytucji.

Trybunał wskazał, że zgodnie z art. 20 ustawy, cofnięcie pozwolenia na broń, dopuszczenia do posiadania broni oraz unieważnienie karty rejestracyjnej broni pneumatycznej następuje w drodze decyzji administracyjnej. Ze względów faktycznych lub proceduralnych decyzja taka może zostać wydana z pewnym opóźnieniem.

Do czasu zakończenia postępowania w sprawie cofnięcia pozwolenia na posiadanie broni na podstawie art. 18 ustawy, skazany za przestępstwo może faktycznie nadal posiadać broń i amunicję. Jeżeli jednak zwłoka w odebraniu skazanemu zagrażałaby bezpieczeństwu publicznemu, ustawodawca zezwala Policji (art. 19 ust. 1 ustawy) na wcześniejsze odebranie broni, amunicji oraz dokumentu pozwolenia na posiadanie broni.

Wbrew temu co twierdzi sąd pytający, ustawodawca nie traktuje skazanego za przestępstwa wskazane w art. 15 ust. 1 pkt 6 łagodniej niż podejrzanego/oskarżonego o popełnienie takich przestępstw. W przypadku skazania za takie przestępstwo, pozwolenie na broń zawsze zostanie mu cofnięte, a posiadana broń i amunicja zostaną odebrane. Podstawą prawną takiej decyzji jest art. 18 ust. 1 pkt 2 ustawy o broni i amunicji.

Postawienie zarzutu popełnienia jednego z przestępstw wymienionych w art. 15 ust. 1 pkt 6 oznacza jedynie zezwolenie, a nie nakaz dla Policji albo Żandarmerii Wojskowej wykonania czynności materialno-technicznej odebrania broni, amunicji oraz pozwolenia na broń. Ustawodawca nie posłużył się w kwestionowanym przepisie ani zwrotem ocennym, ani klauzulą odsyłającą.

Trybunał zaznaczył, że czynność materialno-techniczna odebrania broni nie jest równoznaczna – podobnie jak w przypadku art. 19 ust. 1 ustawy – z cofnięciem pozwolenia na broń.

Oskarżony prawomocnie uniewinniony ponownie może nabyć broń lub odzyskać broń odebraną mu na podstawie art. 19 ust. 1a ustawy. Należy przy tym zaznaczyć, że zgodnie z art. 19 ust. 2 broń oraz dokumenty, o których mowa w ust. 1 oraz 1a, niezwłocznie przekazuje się do depozytu właściwemu organowi Policji albo Żandarmerii Wojskowej.

Trybunał stwierdził również, że bezzasadny jest zarzut naruszenia przez zakwestionowany przepis konstytucyjnej zasady równości (prawa do równego traktowania). Zarzut ten wynika bowiem z błędnego przekonania o podobieństwie sytuacji prawnej skazanego za przestępstwo wymienione w art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni oraz podejrzanego/oskarżonego o popełnienie takiego przestępstwa, gdy w rzeczywistości są to podmioty odmienne.

Sąd nietrafnie przyjął, że podejrzanego/oskarżonego o popełnienie jednego z przestępstw wymienionych w art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawodawca traktuje gorzej od skazanego za takie przestępstwo.

Odnosząc się do zarzutów sądu pytającego dotyczących niekonstytucyjnego ograniczenia prawa własności, Trybunał podkreślił, że polskie prawo – ani konstytucja, ani ustawa o broni i amunicji – nie gwarantuje prawa do posiadania broni.

Zgodnie z art. 2 ustawy poza przypadkami określonymi w ustawie nabywanie, posiadanie oraz zbywanie broni i amunicji jest zabronione.

Posiadanie broni w Polsce jest reglamentowane i dopuszczalne jedynie pod warunkiem spełnienia określonych przesłanek. W przypadku legalnego posiadania broni można mówić o wykonywaniu prawa własności, jednak jest to ograniczone prawo wykonywania własności.

Trybunał orzekł, że kwestionowany przepis ustawy jest proporcjonalną konstytucyjnie ingerencją w prawo własności. Ograniczenie wykonywania prawa własności uzasadnione jest koniecznością ochrony praw i wolności innych osób. Sposób ograniczenia jest adekwatny do założonego celu (broń pozostaje w depozycie do czasu zakończenia postępowania sądowego lub też może zostać zbyta przez dotychczasowego właściciela) i nie jest nieproporcjonalny (osoba ta – zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt. 1 ustawy o broni i amunicji– nie ponosi kosztów pozostawienia broni w depozycie, a po zakończeniu postępowania karnego, jeżeli nie zostanie skazana, będzie mogła korzystać z dotychczasowego prawa własności broni).

Ustawodawca nie daje Policji swobody w sferze stosowania art. 19 ust. 1a ustawy o broni i amunicji. Trybunał zaznaczył, że użycie przez ustawodawcę słowa „może”, stanowi wyraźną wskazówkę dla organów stosujących prawo, że dokonanie analizowanej czynności materialno-technicznej jest dopuszczalne tylko wówczas gdy zachodzi obawa, że oskarżony o popełnienie przestępstwa z art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni i amunicji stanowiłby zagrożenie dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego albo dla wolności i praw innych osób.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Wojciech Hermeliński, sprawozdawcą był prezes TK Andrzej Rzepliński