Wznowienie wypłat emerytury. K 21/13
Kwestionowany przepis ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin w zakresie, w jakim wypłata świadczeń pieniężnych jest wznawiana od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu w związku z ustaniem przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty świadczenia pieniężnego, gdy świadczenie to nie mogło być doręczone z przyczyn niezależnych od wojskowego organu emerytalnego, jest niezgodny z konstytucją.
8 kwietnia 2014 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Prokuratora Generalnego dotyczący wznowienia wypłat emerytury dla żołnierzy zawodowych.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin w zakresie, w jakim wypłata świadczeń pieniężnych jest wznawiana od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu w związku z ustaniem przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty świadczenia pieniężnego, gdy świadczenie to nie mogło być doręczone z przyczyn niezależnych od wojskowego organu emerytalnego, jest niezgodny z art. 2 konstytucją.
Powyższy przepis we wskazanym zakresie, traci moc obowiązującą z dniem 1 stycznia 2015 r.
Zdaniem wnioskodawcy zakwestionowany przepis jest niezgodny z zasadą sprawiedliwości społecznej wynikającą z art. 2 konstytucji. Nie przewiduje bowiem wypłaty świadczeń pieniężnych za okres, w którym nie można ich było doręczyć z przyczyn niezależnych od wojskowego organu emerytalnego. Prokurator Generalny oparł swoją argumentację na treści uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 19 lutego 2013 r. (sygn. akt P 14/11). W tym wyroku Trybunał orzekł niekonstytucyjność mechanizmu analogicznego do zakwestionowanego w niniejszej sprawie, odnoszącego się do systemu zabezpieczenia społecznego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.
Trybunał Konstytucyjny podzielił stanowisko wnioskodawcy co do niezgodności zaskarżonego przepisu z art. 2 konstytucji. Trybunał podkreślił, że zakres zaskarżenia w niniejszej sprawie jest dużo szerszy niż w sprawie o sygn. P 14/11. Odnosi się ona nie tylko do mechanizmu wznawiania wypłaty emerytury, lecz także innych świadczeń pieniężnych przysługujących w ramach wojskowego systemu zabezpieczenia społecznego.
Zdaniem Trybunału prawa do świadczeń pieniężnych z wojskowego systemu zabezpieczenia społecznego są prawami majątkowymi w rozumieniu art. 64 ust. 2 konstytucji. Niektóre z nich wiążą się także z konstytucyjnym prawem do zabezpieczenia społecznego (art. 67 konstytucji). Z tego względu należy się im ochrona prawna, a ustawodawca powinien powstrzymać się od przyjmowania regulacji, które mogłyby pozbawić te prawa ochrony lub mogłyby tę ochronę ograniczyć.
W ocenie Trybunału zakwestionowany przepis narusza zakaz arbitralnego traktowania, wynikający z zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 konstytucji). Traktuje tak samo sytuacje, w których świadczenia nie można było doręczyć z powodu zaniedbania lub niestaranności samego świadczeniobiorcy, jak i sytuacje, w których świadczeniobiorca nie jest odpowiedzialny za to, że świadczenia nie można mu było doręczyć (np. w razie jego nagłej hospitalizacji). W każdej sytuacji skutek jest ten sam – świadczeniobiorca nie może uzyskać zaległych świadczeń. Tymczasem ustawodawca powinien oceniać te sytuacje odmiennie. Obecna regulacja prowadzi więc do arbitralnego ograniczenia praw do świadczeń pieniężnych przysługujących w ramach wojskowego systemu zabezpieczenia społecznego.
Trybunał Konstytucyjny ocenił zakwestionowany przepis jako niezgodny również z wynikającym z art. 2 konstytucji zakazem nadmiernej ingerencji w konstytucyjne prawa podmiotowe. Świadczeniobiorca, któremu wstrzymano wypłatę świadczeń, nie może uzyskać żadnych świadczeń za okres od wstrzymania wypłaty do jej wznowienia. Jest to rozwiązanie nadmiernie ingerujące w jego prawa do tych świadczeń, niemające żadnego konstytucyjnego uzasadnienia.
Na wniosek Sejmu Trybunał Konstytucyjny odroczył wejście wyroku w życie do dnia 1 stycznia 2015 r. Odroczenie wejścia wyroku w życie jest ponadto związane z uchwaleniem przez Sejm ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. Ustawa ta zmierza do zmiany m.in. przepisu zakwestionowanego w niniejszej sprawie. Zdaniem Trybunału odroczenie wejścia wyroku w życie do dnia 1 stycznia 2015 r. pozwoli na dokończenie zaawansowanych prac legislacyjnych nad ustawą.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski, sprawozdawcą był sędzia TK Marek Zubik.