Prawo łowieckie; utworzenie obwodu łowieckiego obejmującego nieruchomość prywatną wbrew woli właściciela nieruchomości. P 19/13
Upoważnienie do objęcia nieruchomości reżimem obwodu łowieckiego bez zapewnienia właścicielowi tej nieruchomości odpowiednich prawnych środków ochrony jest niezgodne z konstytucją.
10 lipca 2014 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczące prawa łowieckiego i utworzenia obwodu łowieckiego obejmującego nieruchomość prywatną wbrew woli właściciela nieruchomości.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 27 ust. 1 w związku z art. 26 ustawy z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie przez to, że upoważnia do objęcia nieruchomości reżimem obwodu łowieckiego, nie zapewniając odpowiednich prawnych środków ochrony praw właściciela tej nieruchomości, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 konstytucji.
Powyższy przepis traci moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Art. 27 ust. 1 prawa łowieckiego upoważnia sejmik województwa do dokonywania w formie uchwały podziału województwa na obwody łowieckie oraz zmian granic tych obwodów. Następstwem utworzenia obwodu łowieckiego jest przede wszystkim to, że właściciela nieruchomości, która została objęta granicami obwodu, obciążają liczne obowiązki określone w prawie łowieckim. Ze względu na zakres pytania prawnego Trybunał Konstytucyjny nie oceniał konstytucyjności poszczególnych przepisów prawa łowieckiego te obowiązki ustanawiających, ale ich treść miała wpływ na ocenę normy kompetencyjnej wyrażonej w art. 27 ust. 1 prawa łowieckiego.
Trybunał Konstytucyjny zauważył, że obowiązujące przepisy prawa łowieckiego nie przewidują wystarczających z punktu widzenia standardu konstytucyjnego środków umożliwiających właścicielowi nieruchomości, objętej granicami obwodu łowieckiego, ochronę jego interesów prawnych. W prawie łowieckim ustawodawca nie ustanowił żadnych norm, które przyznawałyby właścicielom jakiekolwiek kompetencje opiniodawcze czy uzgodnieniowe w procesie tworzenia lub zmiany granic obwodu łowieckiego, nie przewidział także żadnych szczególnych instrumentów prawnych pozwalających na wyłączenie nieruchomości spod reżimu obwodu łowieckiego. Co więcej, właścicielowi nie przysługują żadne środki prawne pozwalające na wyłączenie niektórych ograniczeń wprowadzonych w związku z objęciem jego nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, w szczególności nie może on w sposób stanowczy sprzeciwić się wykonywaniu na swoim gruncie polowania przez uprawnione do tego osoby trzecie. Trybunał Konstytucyjny zauważył, że na wszystkie ograniczenia przewidziane przez prawo łowieckie nakłada się niedostatecznie uregulowany obowiązek informacyjny wobec właścicieli, których nieruchomość należy do obwodu łowieckiego.
Trybunał Konstytucyjny podkreślił konstytucyjne znaczenie ochrony środowiska, w tym ochrony zwierzyny oraz to, że obowiązek dbałości o stan środowiska naturalnego został nałożony na każdego (art. 86 konstytucji), ale jednocześnie zaznaczył, że ograniczenia wprowadzane ze względu na ochronę środowiska powinny mieć charakter proporcjonalny do innych wartości konstytucyjnie chronionych, a taką wartością jest ochrona prawa własności. Zdaniem Trybunału, kształtując model gospodarki łowieckiej, w tym określając sposób tworzenia obwodów łowieckich i związanych z tym ograniczeń prawa własności nieruchomości, prawodawca odpowiednio nie wyważył podlegających ochronie wartości. Zachowując model wprowadzony jeszcze w poprzednich warunkach ustrojowych nie dostosował go do wyznaczonego w obecnie obowiązującej konstytucji standardu ochrony prawa własności. Analiza rozwiązań przyjętych w prawie łowieckim oraz w innych aktach przewidujących objęcie nieruchomości specjalnym reżimem administracyjnoprawnym, dowodzi, że wykonywanie przez uprawnione podmioty zadań publicznych, a takim jest także prowadzenie gospodarki łowieckiej, jest możliwe przy zapewnieniu właścicielom nieruchomości bardziej skutecznych środków ochrony.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że ustawodawca powinien przyjąć stosowne rozwiązania zapewniające właściwą ochronę konstytucyjnego prawa własności nieruchomości objętych granicami obwodów łowieckich. Z tego względu, a także zapobiegając powstaniu luki w prawie, uniemożliwiającej tworzenie nowych obwodów łowieckich oraz zmianę granic dotychczasowych, Trybunał postanowił odroczyć utratę mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu o maksymalny osiemnastomiesięczny termin.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Wojciech Hermeliński, sprawozdawcą była sędzia TK Sławomira Wronkowska – Jaśkiewicz.