Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy służb mundurowych K 18/14
Brak określenia na poziomie ustawowym prawa podmiotowego funkcjonariuszy do bezpiecznych i higienicznych warunków służby oraz odpowiadających temu prawu obowiązków podmiotu zatrudniającego powoduje, że art. 66 ust. 1 konstytucji traci swój gwarancyjny charakter – stwierdził Trybunał Konstytucyjny.
24 listopada 2015 r. o godz. 9:30 Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosił wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym dotyczący wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy służb mundurowych.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
I
1) art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji jest niezgodny z art. 66 ust. 1 w związku z art. 87 ust. 1 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 87 ust. 2 konstytucji;
2) art. 9 ust. 7 pkt 8 ustawy z 12 października 1990 r. o Straży Granicznej jest niezgodny z art. 66 ust. 1 w związku z art. 87 ust. 1 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 87 ust. 2 konstytucji;
3) art. 52 ustawy z 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu jest niezgodny z art. 66 ust. 1 w związku z art. 92 ust. 1 konstytucji;
4) art. 56 ustawy z 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym jest niezgodny z art. 66 ust. 1 w związku z art. 92 ust. 1 konstytucji;
5) art. 11 ustawy z 9 czerwca 2006 r. o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego jest niezgodny z art. 66 ust. 1 w związku z art. 92 ust. 1 konstytucji;
6) art. 143 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej jest niezgodny z art. 66 ust. 1 w związku z art. 92 ust. 1 konstytucji.
II
Przepisy wymienione w części I tracą moc obowiązującą z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.
Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że na normatywną treść art. 66 ust. 1 konstytucji składa się prawo każdego do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Uprawnionym jest każdy wykonawca szeroko rozumianej pracy, a nie tylko osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy w rozumieniu kodeksu pracy. Statuowane w art. 66 ust. 1 konstytucji prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przysługuje więc również funkcjonariuszom Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Służby Celnej. Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy powinno zostać określone w hierarchicznym, zamkniętym systemie źródeł prawa powszechnie obowiązującego, o którym mowa w art. 87 ust. 1 konstytucji.
W sprawie podstawowe znaczenie miała kontrola zaskarżonych przepisów przez pryzmat zasady wyłączności ustawy. Ustawodawca nie wypełnił wyrażonego w art. 66 ust. 1 zdanie drugie konstytucji obowiązku ustawowego określenia sposobu realizacji prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy respektowaniu istoty tego prawa oraz określenia obowiązków pracodawcy. Niedopuszczalne jest w szczególności przekazywanie do unormowania w drodze zarządzeń, czyli aktów prawa wewnętrznego, kwestii, które w świetle konstytucji powinny być zawarte w ustawie.
Trybunał dodał, że art. 66 ust. 1 konstytucji przewiduje szeroki zakres swobody dla ustawodawcy, co powoduje, że może on w zaskarżonych ustawach np. uregulować kwestie specyficzne dla służb, a w pozostałym zakresie odesłać do działu dziesiątego kodeksu pracy. Dotyczy to też określenia, jaka materia zostanie uregulowana w ustawie, a jaka w rozporządzeniu.
TK odroczył utratę mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów na okres 12 miesięcy dając ustawodawcy czas na zmianę przepisów, by nie pozbawiać funkcjonariuszy prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków służby.
Przewodniczącą składu orzekającego była sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, sprawozdawcą był sędzia TK Piotr Tuleja.