Odpowiedzialność karna za publiczne znieważenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. P 12/09
6 lipca 2011 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna pytanie prawne Sądu Okręgowego w Gdańsku IV Wydział Karny dotyczące odpowiedzialności karnej za publiczne znieważenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 135 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks karny z art. 54 ust. 1 konstytucji w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji oraz art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Prokuratura Okręgowa w Warszawie prowadziła śledztwo w sprawie znieważenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego przez byłego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsę oraz przez Senatora Platformy Obywatelskiej Stefana Niesiołowskiego. Prokuratura umorzyła śledztwo w tej sprawie. Pytanie prawne sądu powstało przy rozpoznawaniu zażalenia na to postanowienie. Zdaniem pytającego sądu zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy kwestionowany przepis jest zgodny z konstytucją i Europejską Konwencją Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Przepis stanowi, że odpowiedzialności karnej do 3 lat pozbawienia wolności podlega ten, kto publicznie znieważa Prezydenta RP. Zdaniem pytającego sądu przepis stanowi zagrożenie dla wolności słowa, dając podstawę do ingerencji państwa wyposażonego w aparat organów ścigania w prawo do debaty politycznej stanowiącej istotny składnik demokratycznego systemu prawnego. Nie sposób przyjąć możliwości funkcjonowania demokratycznego państwa bez debaty politycznej, która składa się na uprawnienie przewidziane w konstytucji - wolność słowa. Utrzymywanie w systemie demokratycznego państwa prawnego kwestionowanego przepisu nie znajduje uzasadnienia w konieczności zapewnienia porządku publicznego. Przy ochronie porządku publicznego należy mieć na uwadze zasadność i proporcjonalność stosowanych środków. Sankcjonowanie znieważenia głowy państwa karą pozbawienia wolności nie spełnia tego kryterium. Zdaniem pytającego sądu władza publiczna ze względu na swoją dominującą pozycję musi okazywać powściągliwość w sięganiu do sankcji karnych, zwłaszcza gdy znajdują zastosowanie inne środki.
Rozprawie będzie przewodniczył wiceprezes TK Stanisław Biernat, sprawozdawcą będzie sędzia TK Zbigniew Cieślak.