Prawo do wcześniejszej emerytury P 17/03
14 czerwca 2004 r., o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna połączone pytania prawne Sądu Okręgowego w Koszalinie i Sądu Okręgowego w Łodzi oraz wniosku Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" w sprawie zgodności art. 32 ust. 2 - 4a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) z art. 2 i art. 32 Konstytucji.
Pytanie Sądu Okręgowego w Koszalinie zostało skierowane do Trybunału na tle następującego stanu faktycznego. Józef K wystąpił z wnioskiem do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie wcześniejszej emerytury, przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do wniosku dołączył świadectwa pracy, potwierdzające pracę w szczególnych warunkach na stanowisku rybaka, przez określony w ustawie okres czasu. Organ rentowy - opierając się o regulacje zawarte w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - odmówił uznania pracy w szczególnych warunkach wykonywanej na rzecz prywatnych pracodawców. Jak podano w uzasadnieniu decyzji, wskazania okresów pracy w szczególnych warunkach może dokonać jedynie przedsiębiorstwo państwowe lub spółka, która powstała w drodze przekształcenia takiego przedsiębiorstwa. Zdaniem Józefa K. podział na pracodawców uspołecznionych i prywatnych, oraz istniejące na tym tle ograniczenie uprawnień pracowników, narusza konstytucyjną zasadę równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji). Sąd Okręgowy w Koszalinie podkreśla, że zmiana art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wprowadzona ustawą nowelizującą z dnia 27 marca 2003, ograniczyła krąg pracowników uprawnionych do wcześniejszej emerytury ze względu na pracę w szczególnych warunkach tylko do tych pracowników, którzy pracują lub pracowali w uspołecznionych zakładach pracy. Pozostałe zakłady nie miały bowiem obowiązku sporządzania u siebie wykazów stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach. W konsekwencji doszło do sytuacji, w której pracownicy zatrudnieni przez prywatnych pracodawców, pomimo wykonywania takiej samej pracy i spełniania takich samych warunków do wcześniejszej emerytury, są dyskryminowani w stosunku do pracowników uspołecznionych zakładów pracy. Nie mogą oni bowiem skorzystać z prawa do wcześniejszej emerytury.
Również zdaniem Sądu Okręgowego w Łodzi analizowane wyżej przepisy budzą poważne wątpliwości prawne, co do ich zgodności z zasadą sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji) i zasadą równości wobec prawa i zakazu dyskryminacji (art. 32 Konstytucji). Wprowadzona zmiana art. 32 zaskarżonej ustawy narusza zasadę ochrony zaufania do państwa i prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji.
Podobne stanowisko prezentuje złożony do TK wniosek Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność"
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Jerzy Stępień, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Ewa Łętowska.