Prawo ochrony środowiska K 2/17
7 marca 2018 r. o godz. 11:00 Trybunał Konstytucyjny publiczne ogłosi orzeczenie wydane w sprawie wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczące prawa ochrony środowiska.
Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie zgodności art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. Prawo Ochrony środowiska z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i w związku z art. 64 ust. 3 konstytucji, art. 2 konstytucji, art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich niezgodne z Konstytucją jest ograniczenie krótkim terminem zawitym prawa do wystąpienia z roszczeniami przez właścicieli nieruchomości, których sposób korzystania z tychże nieruchomości został ograniczony ze względu na ochronę środowiska. Rzecznik podkreśla, że ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska mogą spowodować pozbawienie właściciela realnej korzyści z przedmiotu własności. Zdaniem RPO, stanowią przez to nieproporcjonalne ograniczenie, podlegającego konstytucyjnej ochronie, prawa własności, co prowadzić ma do naruszenia art. 64 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji, a w krańcowych przypadkach - do naruszenia istoty prawa własności, wbrew postanowieniom art. 64 ust. 3 i 31 ust. 3 ustawy zasadniczej.
Zdaniem Rzecznika, przewidziany w kwestionowanym przepisie krótki termin na zgłoszenie roszczeń związanych ze zrekompensowaniem utraty wartości nieruchomości spowodowanej wskazanymi ograniczeniami rodzi poważne wątpliwości co do realności tych roszczeń, gdyż w wielu przypadkach roszczenia te mogą wygasnąć, zanim uprawnieni uświadomią sobie ich istnienie. Informacje o wprowadzanych ograniczeniach dotyczących sposobu korzystania z nieruchomości, jak również informacje o dostępnych roszczeniach i zawitym terminie ich zgłaszania nie są indywidualnie komunikowane uprawnionym.
Rzecznik Praw Obywatelskich ponadto wskazuje, że prawne ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości związane z ochroną środowiska, ze swej istoty, nie zawsze przekładają się od razu na ograniczenie dotychczasowego, faktycznego sposobu korzystania z tejże nieruchomości. W związku z tym, w wielu przypadkach świadomość wprowadzanych ograniczeń pojawia się u osób uprawnionych dopiero w momencie wszczęcia bądź realizacji procedur inwestycyjnych. W tej sytuacji uprawnieni mogą zostać pozbawieni, bez swojej winy, możliwości dochodzenia przysługujących im roszczeń. Zdaniem Rzecznika, w sposób oczywisty jest to niezgodne z konstytucyjną zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa. Brak realnej możliwości dochodzenia roszczeń stoi również w sprzeczności z wypracowaną w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, na tle art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, zasadą właściwej równowagi pomiędzy potrzebami wynikającymi z ogólnego interesu społeczeństwa a wymaganiami związanymi z ochroną podstawowych praw jednostki.
W ocenie Rzecznika, kwestionowana regulacja prowadzi także do nierównego, dyskryminującego traktowania roszczeń właścicieli i innych uprawnionych z tytułu ograniczonych praw rzeczowych do nieruchomości, które zostały objęte ograniczeniami ze względu na ochronę środowiska, w porównaniu do roszczeń właścicieli nieruchomości, objętych ograniczeniami w zagospodarowaniu ze względu na inne cele publiczne. Nierówne traktowanie polegać ma na wprowadzeniu w art. 129 ust. 4 Prawa ochrony środowiska zawitego, krótkiego terminu występowania z roszczeniami opartymi na ograniczeniach zagospodarowania nieruchomości ze względu na ochronę środowiska, który to termin nie występuje w regulacjach prawnych odnoszących się do innych ograniczeń w zagospodarowaniu ze względu na cele publiczne, co uzasadniać ma zarzut niezgodności kwestionowanej regulacji z art. 64 ust. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Przewodniczącą składu orzekającego będzie sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka, sprawozdawcą będzie sędzia TK Michał Warciński.