Korzystanie z prawa własności przez skazanych odbywających karę pozbawienia wolności SK 27/16
24 kwietnia 2018 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosi orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej D. K. dotyczącej korzystania z prawa własności przez skazanych odbywających karę pozbawienia wolności.
Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie zgodności art. 126 § 1 w związku z art. 126 § 10 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny wykonawczy z art. 64 ust. 1 -3 Konstytucji.
D. K. (dalej: Skarżący) zwrócił się do Dyrektora Aresztu Śledczego o dokonanie z należących do niego środków pieniężnych, gromadzonych w trybie art. 126 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (dalej: KKW), przelewu tytułem spłaty grzywny orzeczonej wobec niego wyrokiem sądu rejonowego. Dyrektor Aresztu Śledczego odmówił uwzględnienia wniosku skarżącego. Powołując się na art. 126 § 10 KKW, stwierdził, że przelew nie może być zrealizowany, albowiem brak jest prawomocnego orzeczenia o zamianie grzywny orzeczonej przez sąd rejonowy na zastępczą karę pozbawienia wolności lub aresztu. Skarżący wniósł zażalenie na decyzję Dyrektora. Sąd okręgowy utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy. W uzasadnieniu sąd wskazał, że decyzja ta została wydana w oparciu o art. 126 KKW, który reguluje zasady dysponowania przez skazanych zgromadzonymi środkami finansowymi. Celem tego przepisu jest, aby skazani mogli dysponować tymi środkami po opuszczeniu zakładu karnego, a także - w przypadku zamiany grzywny na karę zastępczą - opuścić jednostkę penitencjarną bez odbywania dodatkowej kary izolacyjnej.
Skarżący wskazuje, że art. 126 § 1 KKW, który reguluje instytucję „żelaznej kasy” stanowi, że ze środków pieniężnych otrzymanych przez skazanego - z wyjątkiem środków, o których mowa w art. 113 § 6 pkt 1-3 KKW - środki do wysokości jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracowników gromadzi się i zachowuje do przekazania skazanemu w chwili jego zwolnienia z zakładu karnego, z przeznaczeniem na przejazd do miejsca zamieszkania i na utrzymanie. Stanowi on również, że ze środków zgromadzonych w „żelaznej kasie” nie prowadzi się egzekucji. Z kolei art. 126 § 10 KKW reguluje kwestię przekazywania środków zgromadzonych w „żelaznej kasie” na spłatę grzywny, ale tylko takiej, która została zamieniona na zastępczą karę pozbawienia wolności lub aresztu.
W ocenie skarżącego, zawarta w obu powołanych przepisach regulacja ogranicza uprawnienie skazanego do dysponowania środkami pieniężnymi, które stanowią jego własność, a które zostały zgromadzone w „ żelaznej kasie”. W szczególności skazany nie może, od czasu wejścia w życie ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, przekazać tych środków na wybrany rachunek bankowy lub książeczkę oszczędnościową. Tymczasem prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia - określone w art. 64 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji - podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej, co oznacza zdaniem skarżącego, że obejmują również osoby odbywające karę pozbawienia wolności.
W ocenie skarżącego nakaz ochrony własności oraz innych praw majątkowych zawartych w Konstytucji nakłada określone obowiązki na ustawodawcę, przy czym chodzi przede wszystkim o pozytywny obowiązek stanowienia przepisów i procedur udzielających ochrony prawnej takim prawom oraz o negatywny obowiązek ustawodawcy powstrzymywania się od wprowadzania takich regulacji, które owe prawa mogłyby pozbawiać ochrony prawnej lub też ochronę tę ograniczać. W sytuacji, w której skazanemu, dysponującemu środkami finansowymi, uniemożliwia się przekazanie ich części na poczet spłaty grzywny nałożonej orzeczeniem sądowym, dochodzi do naruszenia istoty prawa własności określonej w Konstytucji, albowiem uniemożliwia się rzeczywiste rozporządzanie tymi środkami i kontrolę nad nimi – podkreśla skarżący.
Przewodniczącym składu orzekającego będzie sędzia TK Grzegorz Jędrejek, sprawozdawcą będzie sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.