Brak możliwości zaskarżenia skargą kasacyjną postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego odrzucającego skargę o wznowienie postępowania przed NSA, orzekającego po raz pierwszy w tym przedmiocie SK 26/17
15 maja 2019 r. o godz. 12:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej spółki akcyjnej dotyczącej braku możliwości zaskarżenia skargą kasacyjną postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego odrzucającego skargę o wznowienie postępowania przed NSA, orzekającego po raz pierwszy w tym przedmiocie.
Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie zgodności art. 173 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z art. 45 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2, art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1, art. 78 w związku z art. 45 ust. 1 oraz art. 78 w związku z art. 176 ust. 1 i w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.
Skarżąca złożyła do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem tego sądu. NSA odrzucił skargę, po stwierdzeniu, że wniesiono ją po upływie terminu wynikającego z art. 277 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej p.p.s.a.). Skarżąca wniosła od tego orzeczenia skargę kasacyjną, którą NSA odrzucił. W uzasadnieniu postanowienia NSA podniósł m.in., iż skarga kasacyjna przysługuje od orzeczeń ściśle wskazanych w art. 173 p.p.s.a., tj. orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych. Nie ma natomiast możliwości zaskarżenia orzeczeń NSA, gdyż są one prawomocne od chwili ogłoszenia. Nie przysługuje zatem od nich jakikolwiek środek odwoławczy. Z tych względów skarga kasacyjna wniesiona od orzeczenia NSA jest niedopuszczalna i jako taka musi podlegać odrzuceniu.
Zdaniem skarżącej, brak możliwości zaskarżenia postanowienia NSA odrzucającego skargę o wznowienie postępowania, wydanego przez ten sąd jako orzekający po raz pierwszy w sprawie skargi o wznowienie postępowania, narusza wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji prawo do sprawiedliwego jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
Skarżąca wskazuje, że kwestionowany przepis narusza konstytucyjne prawo do odpowiednio ukształtowanej procedury sądowej, zgodnej z wymogami sprawiedliwości i jawności oraz zakaz zamykania lub nadmiernego ograniczania dostępu do wymiaru sprawiedliwości co jest niezgodne z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Według skarżącej, nie istnieją przy tym żadne przyczyny uzasadniające takie ograniczenie. W szczególności, nie wynika to z pozycji i funkcji NSA, które są zasadniczo odmienne niż te, które cechują Sąd Najwyższy. Przedmiotowe ograniczenie nie znajduje także uzasadnienia w szybkości czy ekonomii postępowania bądź nadmiernym obciążeniu Naczelnego Sądu Administracyjnego i konieczności ochrony prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.
W ocenie skarżącej, art. 173 § 1 p.p.s.a. narusza konstytucyjne prawo do równego traktowania przez władzę sądowniczą, bez nieuzasadnionego różnicowania sytuacji prawnej podmiotów wyłącznie w zależności od tego, jaki sąd orzeka o ich prawach. Ustawodawca różnicuje sytuację prawną podmiotów wnoszących skargę o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego w zależności od tego, czy skarżący zarzuca wadliwość postępowania prowadzonego przed wojewódzkim sądem administracyjnym, czy też przed NSA. Zdaniem skarżącej, zróżnicowanie to nie znajduje uzasadnienia, gdyż w obu wypadkach mamy do czynienia z identycznym celem postępowania, którego uruchomienie wymaga spełnienia tożsamych przesłanek. Cechą relewantną porównywanych podmiotów jest uprawnienie do wniesienia skargi o wznowienie postępowania.
W ocenie skarżącej brak możliwości zaskarżenia wydanego po raz pierwszy postanowienia NSA odrzucającego skargę o wznowienie postępowania przed tym sądem narusza również prawo do kwestionowania orzeczenia sądowego w ogóle, tj. prawo obejmujące gwarancję proceduralnej kontroli postępowania sądowego służącą zapobieganiu pomyłkom i arbitralności decyzji podejmowanych w pierwszej instancji lub przy orzekaniu po raz pierwszy. Jest to niezgodne z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 78 Konstytucji – podkreśla skarżąca.
Skarżąca wskazuje, że instancyjność, w rozumieniu art. 78 i art. 176 ust. 1 ustawy zasadniczej jest związana z oceną procesu decyzyjnego, który legł u podstaw głównego rozstrzygnięcia w sprawie, a nie jedynie z oceną faktów lub rozstrzyganiem kwestii incydentalnych. Odrzucenie skargi o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego jest zaś głównym rozstrzygnięciem w sprawie, kończącym postępowanie i zamykającym drogę do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Nie jest to orzeczenie wpadkowe, lecz orzeczenie związane z oceną procesu decyzyjnego, który rozstrzygał kwestię zasadniczą. Tym samym, rozpoznawanie tego rodzaju spraw powinno odpowiadać wymaganiom wynikającym z art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji – podkreśla skarżąca.
Przewodniczącym składu orzekającego będzie sędzia TK Andrzej Zielonacki, sprawozdawcą będzie sędzia TK Stanisław Rymar.