Odliczenie od dochodów wydatków na cele rehabilitacyjne dziecka SK 13/16
3 kwietnia 2019 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej B. K. dotyczącej odliczenia od dochodów wydatków na cele rehabilitacyjne dziecka.
Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie zgodności art. 26 ust. 7e, w związku z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991, w brzmieniu obowiązującym w roku 2008 z art. 71 ust. 1 zdanie 2, w związku z art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji RP, w zakresie w jakim uzależnia on prawo rodzica utrzymującego niepełnosprawne dziecko do skorzystania z odliczenia wydatków na cele rehabilitacyjne od wysokości świadczeń alimentacyjnych otrzymywanych przez to dziecko od rodziców oraz w zakresie, w jakim uzależnia on prawo do skorzystania z takiego odliczenia od formy w jakiej spełniane są przez rodziców świadczenia alimentacyjne.
Organ pierwszej instancji określił skarżącej wysokość należnego - podatku dochodowego od osób fizycznych za 2008 r., przy czym m.in. stwierdził, że skarząca, spełniając warunki wynikające z ustawy podatkowej, w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu zasadnie dokonała obliczenia podatku w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: u.p.d.o.f.) strona dokonała odliczenia od dochodu wydatków poniesionych z tytułu użytkowania sieci Internet w lokalu będącym miejscem jej zamieszkania oraz z tytułu wychowywania własnego dziecka. Następnie organ dodał, że osoba niepełnosprawna, tj. ubezwłasnowolniony syn skarżącej, w danym roku podatkowym uzyskał dochód na który składały się renta socjalna, alimenty i zasiłek pielęgnacyjny, który przekroczył kwotę uprawniającą do skorzystania z regulacji zawartych w art. 26 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 26 ust. 7e u.p.d.o.f. i odliczenia od dochodu wydatków poniesionych na cele rehabilitacyjne syna. Po rozpoznaniu odwołania skarżącej Dyrektor Izby Skarbowej uchylił w części decyzję organu pierwszej instancji i orzekł o obniżeniu wysokości zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 2008 w związku z korektą wysokości kosztów uzyskania przychodów ze stosunku pracy skarzącej. W skardze na powyższą decyzję złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego pełnomocnik skarżącej zarzucił naruszenie art. 27 ust. 7a ustawy podatkowej przez uznanie, że w pojęciu dochodu wskazanego w treści tego przepisu mieszczą się alimenty i zasiłek pielęgnacyjny na rzecz osoby niepełnosprawnej całkowicie niezdolnej do czynności prawnych. WSA uchylił zaskarżoną decyzję wskazując m.in., że dochody w postaci przedmiotowych alimentów nie stanowią, dochodów podatkowych, a tym samym nie mogą stanowić podstawy obliczenia podatku, zaś wskazane w art. 26 ust. 7e ustawy pojęcie „dochodu” nie obejmuje swym zakresem świadczeń alimentacyjnych stanowiących ustawową formę dostarczania środków utrzymania na rzecz własnego niepełnosprawnego dziecka i to bez względu na wysokość kwoty tych alimentów. Naczelny Sąd Administracyjny uchylił w całości ten wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, wskazując, że WSA dokonał błędnej wykładni art. 26 ust. 7e ustawy podatkowej. Uznał, że zawarte w treści przepisu pojęcie dochodu nie obejmuje swym zakresem świadczeń alimentacyjnych. Mając na uwadze stan faktyczny i prawny sprawy oraz to, że działał związany wykładnią prawa dokonaną w wyroku NSA, WSA podzielił stanowisko organu odwoławczego i uznał skargę za bezzasadną. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną skarżącej.
W ocenie skarżącej, norma wyrażona w art. 26 ust. 7e w zw. z art 26 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f. jest niezgodna z prawem do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych dla rodziny będącej w trudnej sytuacji społecznej oraz prawem do równego traktowania przez władze publiczne przy udzielaniu takiej pomocy.
Skarżąca wskazuje, że zgodnie z art. 71 ust. 1 Konstytucji, państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny. Tym samym, celem przepisów podatkowych powinno być wzmacnianie obowiązku alimentacyjnego na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25. roku życia oraz dzieci, bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek pielęgnacyjny. Tymczasem kwestionowane przepisy funkcjonują w dokładnie przeciwny sposób. Rodziny w trudnej sytuacji społecznej, w których rodzice dostarczają niepełnosprawnym dzieciom środki utrzymania o takiej wartości, że po doliczeniu tych świadczeń dochód niepełnosprawnego dziecka nie przekracza 9.120 zł w skali roku, mogą skorzystać z pomocy w formie ulgi podatkowej, polegającej na odliczeniu od dochodu wydatków rehabilitacyjnych poniesionych na rzecz tego dziecka. Natomiast rodzice, którzy w ramach realizacji swojego obowiązku alimentacyjnego dostarczają swojemu niepełnosprawnemu dziecku środków utrzymania o większej wartości, nie mogą skorzystać z pomocy władz publicznych udzielanej w formie tej ulgi podatkowej.
Kwestionowana regulacja prowadzić ma również zdaniem skarżącej do zróżnicowana sytuacji prawnopodatkowej rodziców niepełnosprawnych dzieci, które pozostają na ich utrzymaniu, w zakresie uzyskiwania szczególnej pomocy państwa w formie ulgi podatkowej, na podstawie kryterium, jakim jest wysokość spełnianych na rzecz dzieci świadczeń alimentacyjnych. Rodzice, którzy spełniają te świadczenia w niższej kwocie, mogą bowiem skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, a dyskryminowani są rodzice, którzy spełniają je w kwocie wyższej, gdyż są pozbawieni prawa do tej ulgi podatkowej.
Skarżąca wskazuje ponadto, że zgodnie z art. 26 ust. 7e u.p.d.o.f. świadczenia alimentacyjne spełniane w formie renty pieniężnej, tj. miesięcznych rat wypłacanych w gotówce, zaliczane są do dochodu niepełnosprawnego dziecka, od którego wysokości uzależnione jest skorzystanie z ulgi rehabilitacyjnej przez jego rodzica. Do dochodu tego nie zalicza się natomiast świadczeń alimentacyjnych polegających na osobistych staraniach o utrzymanie dziecka i pokrywaniu kosztów jego utrzymania. Ta forma spełniania świadczeń alimentacyjnych nie ma bowiem żadnej skonkretyzowanej i mierzalnej wartości, a więc nie można określić kwoty, którą z tego tytułu należałoby doliczyć do dochodu niepełnosprawnego dziecka.
Sytuacja prawna rodziców utrzymujących niepełnosprawne dzieci i zakres przysługujących tym rodzicom praw podmiotowych zróżnicowane są zatem także na podstawie dyskryminującego kryterium, jakim jest forma (postać) spełnianych na rzecz niepełnosprawnego dziecka świadczeń alimentacyjnych.
Skarżąca podkreśla też, że kwestionowana regulacja prowadzi do sytuacji, w jakiej rodziny niepełne, w których rodzice są rozwiedzeni i jedno z rodziców realizuje swój obowiązek alimentacyjny przez wypłatę renty pieniężnej zasądzonej przez sąd, mimo ich trudniejszej sytuacji społecznej, mogą nie otrzymywać szczególnej pomocy władz publicznych, realizowanej w formie ulgi podatkowej. Normalnie funkcjonujące rodziny, utrzymujące niepełnosprawne dzieci, których sytuacja społeczna jest w związku z tym lepsza, pomoc taką mogą natomiast otrzymywać – wskazuje skarżąca.
Przewodniczącym składu orzekającego będzie sędzia TK Grzegorz Jędrejek, sprawozdawcą będzie sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.