Komunikat przed Drukuj

Nałożenie przez sąd opiekuńczy na osobę, pod której pieczą znajduje się dziecko, obowiązku zapłaty sumy pieniężnej na rzecz osoby uprawnionej do kontaktów z dzieckiem SK 3/20

22 czerwca 2022 r. o godz. 11:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej M. M. i J. M. dotyczącej nałożenia przez sąd opiekuńczy na osobę, pod której pieczą znajduje się dziecko, obowiązku zapłaty sumy pieniężnej na rzecz osoby uprawnionej do kontaktów z dzieckiem.

Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności art. 598¹⁶ § 1 w związku z art. 598¹⁵ § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (dalej również k.p.c.) z:
a) art. 1, art. 2, art. 7, art. 18, art. 21 ust. 1, art. 30, art. 31 ust. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 33 ust. 1, art. 41 ust. 1, art. 47, art. 48 ust. 1, art. 52 ust. 1, art. 71, art. 72 ust. 1 i 3 Konstytucji RP,
b) art. 12 ust. 1 i 2, art. 13 ust. 1, art. 16 ust. 1 i 2, art. 18 ust. 1, art. 19 ust. 1 Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r.,
c) art. 6, art. 8, art. 14. Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2.

Zdaniem skarżących zakwestionowane przepisy naruszają prawo do równej ochrony wszystkich obywateli (szczególnie w kontekście podmiotowości dziecka), przez to, że postępowanie dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem nie dotyczy osoby małoletniej, tylko jej rodziców, zaś jedyną okolicznością braną pod uwagę przez sąd orzekający jest fakt, czy doszło do kontaktu z dzieckiem. W ocenie skarżących ograniczona kognicja sądów w postępowaniu wykonawczym sprawia, że pomijają one takie kwestie, jak postawa uprawnionego do kontaktów z dzieckiem oraz postawa i poglądy samego dziecka. Niezależnie od powyższego postępowanie o wykonywanie kontaktów z dzieckiem może być faktycznie wszczęte wyłącznie przez ojca dziecka, gdyż jak wskazują skarżące przepis art. 598¹⁵ § 2 k.p.c. jest tzw. przepisem martwym, wobec czego „karana” może być wyłącznie osoba, pod której pieczą pozostaje dziecko (w praktyce -matka), jako osoba obciążana przez sąd obowiązkami.

Skarżące wskazują również, że kwestionowana regulacja narusza prawo do wychowania małoletniej bez użycia form przymusu (w tym przymusu fizycznego), wychowania dziecka zgodnie z własnymi przekonaniami oraz wolności małoletniej od stosowania kar cielesnych i prawo nietykalności osobistej dziecka. Skarżące podnoszą, że niezgodne z wymienionymi prawami jest czynienie matki - pod groźbą nakazania jej zapłaty - wyłącznie odpowiedzialnej za odbywanie kontaktu dziecka z ojcem, w tym oczekiwanie od niej stosowania wobec dziecka środków przymusu, w celu zrealizowania przez ojca prawa do kontaktu.

Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Krystyna Pawłowicz - przewodniczący, sędzia TK Andrzej Zielonacki - sprawozdawca, sędzia TK Wojciech Sych, sędzia TK Bogdan Święczkowski, sędzia TK Michał Warciński.