Zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z dniem wniesienia skargi do sądu administracyjnego, do dnia doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego ze stwierdzeniem jego prawomocności SK 110/20
12 grudnia 2023 r. o godz. 11:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie wydane w sprawie skargi konstytucyjnej spółki z o.o. dotyczącej zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z dniem wniesienia skargi do sądu administracyjnego, do dnia doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego ze stwierdzeniem jego prawomocności.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności:
1) art. 70 § 6 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa w brzemieniu nadrzędnym ustawą z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw oraz ustawą z dnia 24 września 2010 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatków i płatników w zakresie, w jakim „przewiduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z dniem wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotycząca tego zobowiązania, w sytuacji, gdy na skutek tej skargi sąd administracyjny prawomocnie stwierdził nieważność (z mocą ex tunc) tejże decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji I instancji ze względu na to, iż osoby, które je podpisały nie były umocowane do działania w imieniu tych organów”,
2) art. 70 § 7 pkt 2 ustawy wskazanej w pkt 1 w zakresie, w jakim „przewiduje, że zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w związku z wniesieniem skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania trwa do dnia doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego ze stwierdzeniem jego prawomocności w sytuacji, gdy na skutek tej skargi sąd administracyjny prawomocnie stwierdził nieważność (z mocą ex tunc) tejże decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji I instancji ze względu na to, że obie zostały wydane z rażącym naruszeniem prawa z uwagi na to, iż osoby które je podpisały nie były umocowane do działania w imieniu tych organów”,
z art. 64. ust. 1 w związku z art. 2 i art. 7, art. 64 ust. 2 w związku z art. 2, art. 32 ust. 1-2 i art. 7, art. 64 ust. 3 w związku z art. 2, art. 7 i art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 7 oraz art. 77 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 7 Konstytucji RP.
Naczelnik Urzędu Skarbowego określił Spółce zobowiązanie w podatku dochodowym od osób prawnych za 2006 r. Organ podatkowy zakwestionował między innymi zaliczenie przez Spółkę do kosztów uzyskania przychodów odpisu amortyzacyjnego, naliczonego od wartości początkowej znaku towarowego. Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego. Spółka złożyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej wnosząc o uchylenie zarówno tej decyzji, jak i decyzji organu podatkowego I instancji. WSA skargę tę oddalił. Po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Spółki od tego wyroku Naczelny Sąd Administracyjny, skargę tę uznał za zasadną i uchylił zaskarżony wyrok w całości, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania WSA. Po ponownym rozpoznaniu sprawy WSA stwierdził nieważność decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego określającej zobowiązanie podatkowe Spółki w podatku dochodowym za 2006 r., oraz utrzymującej ją w mocy decyzji organu podatkowego II, gdyż zostały one wydane z rażącym naruszeniem prawa, polegającym na podpisaniu ich przez osoby, które nie były umocowane do działania w imieniu organów podatkowych wydających te decyzje. Następnie Naczelnik Urzędu Skarbowego przeprowadził w Spółce ponowną kontrolę podatkową po czym wszczął postępowanie podatkowe. W oparciu o poczynione ustalenia, Naczelnik Urzędu Skarbowego określił Skarżącej zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za okres od czerwca 2006 r. do grudnia 2006 r. Spółka wniosła odwołanie od tej decyzji. Po rozpoznaniu tego odwołania Dyrektor Izby Skarbowej uchylił zaskarżoną decyzję organu I instancji i określił Skarżącej zobowiązanie w podatku dochodowym od osób prawnych za 2006 r. Na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej Skarżąca wniosła skargę do WSA, który uchylił zaskarżoną decyzję. Wyrok ten został zaskarżony skargą kasacyjną przez Dyrektora Izby Skarbowej. NSA uwzględnił tę skargę kasacyjną. Uchylił zaskarżony wyrok w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania WSA. WSA rozpoznając ponownie sprawę, oddalił skargę Spółki na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej. W uzasadnieniu wyroku WSA wskazał, że organ podatkowy w zaskarżonej decyzji zasadnie uznał, że wniesienie skargi do WSA na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej stanowił skuteczny środek zawieszenia terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego Skarżącej w podatku dochodowym od osób prawnych za 2006 rok. Chybione zatem były zarzuty skargi oparte na podstawie art. 70 § 1 i art. 70 § 6 pkt 2 Ordynacji podatkowej poprzez niedopuszczalne wydanie zaskarżonej decyzji pomimo upływu terminu przedawnienia. Spółka wniosła skargę kasacyjną od wyroku WSA. NSA skargę kasacyjną oddalił.
W opinii skarżącej problem konstytucyjny pojawia się w sytuacji, w której w wyniku uwzględnienia skargi podatnika stwierdzona zostaje nieważność decyzji podatkowej na skutek wystąpienia przesłanki w postaci rażącego naruszenia prawa, a mimo tego okres przedawnienia zobowiązania podatkowego ulega wydłużeniu o czas, w którym postępowanie było zawieszone. Zdaniem skarżącej, skoro stwierdzenie nieważności decyzji odnosi skutek z mocą wsteczną, wówczas ten skutek powinien rozciągać się również na przepisy dotyczące zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania, w taki sposób, że zawieszenie to potraktowane powinno zostać jako niebyłe.
Skarżąca wskazuje, że kwestionowane przepisy prowadzą do naruszenia przysługującego podatnikowi konstytucyjnego prawa własności poprzez pozbawienie podatnika środków pieniężnych tytułem zobowiązania podatkowego, które powinno się przedawnić, a przedawnieniu nie uległo z uwagi na to, że podatnik w celu obrony przed nieważnymi od samego początku decyzjami I i II instancji dotyczącymi tego zobowiązania podatkowego wydanymi z rażącym naruszeniem prawa przez osoby, które nie były umocowane do działania, zmuszony był wnieść na dotkniętą nieważnością decyzję II instancji skargę do sądu administracyjnego. Jest to zdaniem skarżącej sprzeczne z wyrażonymi w art. 2 i art. 7 Konstytucji zasadami praworządności, bezpieczeństwa prawnego oraz zaufania obywatela do państwa - przyzwolenia do naruszenia konstytucyjnego obowiązku działania przez organy władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa, a w dalszej kolejności również naruszenia zasad równości i niedyskryminacji poprzez wydłużenie na mocy kwestionowanych przepisów terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
Skarżąca również podnosi, że obecne brzmienie przepisów prowadzi do sytuacji, w której podatnik dążący do sądowej ochrony swoich praw przed wydaną przez organ podatkowy decyzją wciągany jest w pułapkę prawną, gdyż nawet w przypadku stwierdzenia nieważności decyzji państwo odnosi korzyść w postaci wydłużonego czasu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Zdaniem skarżącej ogranicza to, wyrażone w art. 45 ust. 1 Konstytucji, prawo do sądu. Ponadto skarżąca wskazuje, że w świetle kwestionowanych przepisów art. 70 § 6 pkt 2 oraz art. 70 § 7 pkt 2 Ordynacji podatkowej złamane zostaje wynikające z art. 77 ust 1 Konstytucji prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej poprzez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej, albowiem podatnik nie tylko nie otrzymuje odszkodowania z tytułu wydania decyzji podatkowej z rażącym naruszeniem prawa, ale też obarczony jest negatywnym dla niego skutkiem obrony swoich racji w postępowaniu sądowym poprzez wydłużony okres przedawnienia zobowiązania podatkowego.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Wojciech Sych - przewodniczący, sędzia TK Bogdan Święczkowski - sprawozdawca, sędzia TK Piotr Pszczółkowski, sędzia TK Bartłomiej Sochański, sędzia TK Jakub Stelina.