Tajemnica zawodowa doradcy podatkowego w świetle nowelizacji przepisów Ordynacji podatkowej - przekazywanie informacji o schemacie podatkowym K 13/20
23 lipca 2024 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Krajowej Rady Doradców Podatkowych dotyczący tajemnicy zawodowej doradcy podatkowego w świetle nowelizacji przepisów Ordynacji podatkowej - przekazywanie informacji o schemacie podatkowym.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności:
1) art. 86b, art. 86d, art. 86e i art. 86f ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (dalej: O. p.) „dodane przez art. 3 pkt 22 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw z dniem 1 stycznia 2019 r. w związku z art. 37 ust. 4 [ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym] w brzmieniu nadanym przez ustawę [z 23 października 2018 r.] w zakresie, w jakim wykonanie dyspozycji tych przepisów odnośnie do przekazania informacji o schemacie podatkowym skutkuje obowiązkiem naruszenia tajemnicy zawodowej przez doradcę podatkowego” z art. 2, art. 17 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, art. 47, art. 49, art. 51 ust. 2, art. 58 ust. 1 Konstytucji RP,
2) art. 86a-86o ustawy w punkcie pierwszym w brzmieniu określonym powyżej,
a) „w zakresie, w jakim ich wejście w życie naruszyło zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasady poprawnej legislacji i zasadę odpowiedniego vacatio legis” z art. 2 Konstytucji RP
b) z art. 22 i art. 65 ust. 1 w związku z art. 2, art. 7, art. 17 ust. 1, art. 31 ust. 3 Konstytucji RP
c) z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w związku z art. 2 i Preambułą oraz art. 17 ust. 1, art. 45 ust. 1 Konstytucji RP,
3) art. 28 ustawy z dnia 23 października 2018 r. wymienionej w punkcie 1 „w zakresie, w jakim zobowiązuje promotora lub wspomagającego będących doradcami podatkowymi do przekazania Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej informacji o schemacie podatkowym, który został wdrożony przed dniem wejście w życie ustawy nowelizującej” z art. 2 Konstytucji RP.
Krajowa Rada Doradców Podatkowych (dalej: Wnioskodawca) wskazuje, że kwestionowane unormowania naruszają zasady funkcjonowania zawodu zaufania publicznego, jakim jest profesja doradcy podatkowego. Okoliczności i przyczyny zwolnienia z tajemnicy doradcy podatkowego nie mogą w ocenie Wnioskodawcy stanowić zagrożenia dla istotnego interesu publicznego, jakim jest bezpieczne i obiektywne wykonywanie tego zawodu zaufania publicznego. Zdaniem Wnioskodawcy, wprowadzenie przez ustawodawcę obowiązku informowania o schematach podatkowych nie miało na celu ograniczenia zjawiska wprowadzania do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł ani przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu, które to cele niewątpliwie służą ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego w Polsce. Celem wprowadzenia tego obowiązku jest natomiast w ocenie Wnioskodawcy gromadzenie przez organy państwa wiedzy dotyczącej działań podatników, którzy osiągają korzyści podatkowe. Efektem pozyskiwania tych informacji, ma być możliwość szybkiego reagowania oraz ewentualna nowelizacja przepisów prawa oraz zniechęcenie podatników oraz ich doradców do wdrażania u podatników uzgodnień mogących stanowić unikanie opodatkowania.
W ocenie Wnioskodawcy, ustawodawca, wprowadzając w rozdziale 11a O.p. niczym nieograniczony obowiązek ujawniania tajemnicy zawodowej przez doradców podatkowych jako promotorów (lub wspomagających) oraz nie ustanawiając w tym zakresie przesłanek i trybu zwolnienia z tajemnicy zawodowej, uchybił dyrektywom ochrony tajemnicy zawodowej. Poziom wadliwości legislacyjnej kwestionowanych przepisów skutkuje zdaniem Wnioskodawcy tym samym brakiem możliwości zastosowania ich jako podstawy zwolnienia doradcy podatkowego z tajemnicy zawodowej przez klienta.
Istota problemu konstytucyjnego wniosku sprowadza się w ocenie Wnioskodawcy do stwierdzenia, czy nałożenie na doradcę podatkowego (promotora lub wspomagającego) obowiązku raportowania schematów podatków naruszającego umocowany konstytucyjnie obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej, w świetle równoległego wprowadzenia takiego obowiązku dla korzystającego jest zgodne z konstytucyjną zasadą zaufania do państwa stanowionego przez nie prawa. Zdaniem Wnioskodawcy należy zatem rozważyć, czy środki prawne, dla skuteczności których ogranicza się tajemnicę zawodów prawniczych, są niezbędne dla osiągnięcia celu, jakim jest przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania. Sprzeciw Wnioskodawcy budzi również sposób i forma wprowadzonego obowiązku raportowania schematów podatkowych. Przepisy te zostały wprowadzone w Polsce znacznie wcześniej niż w innych krajach UE oraz w dużo szerszym zakresie, niż przewidują to konieczne do zaimplementowania regulacje dyrektywy Rady UE 2018/822. W ocenie Wnioskodawcy polskie regulacje są nieprecyzyjne i niejednoznaczne przez co budzą problemy w wykładni i stosowaniu nowego prawa, nawet w tak zasadniczych kwestiach jak określenie, które uzgodnienia są schematem i wymagają zaraportowania. Jednocześnie brak jest jeszcze orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości czy krajowej judykatury, które wyjaśniałoby wątpliwości interpretacyjne. Nieznana jest też w momencie złożenia wniosku praktyka Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Bartłomiej Sochański - przewodniczący, sędzia TK Rafał Wojciechowski - sprawozdawca, sędzia TK Stanisław Piotrowicz, sędzia TK Justyn Piskorski, prezes TK Julia Przyłębska.