Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Kp 10/09
12 stycznia 2012 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej dotyczący spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
1) art. 17 pkt 1 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych z art. 2, art. 20, art. 22, art. 32 ust. 1 i art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;
2) art. 91 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych z wynikającą z art. 2 konstytucji zasadą lex retro non agit.
Do art. 17 ust. 1 kwestionowanej ustawy, określającego katalog organów spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, ustawodawca wprowadził zebranie przedstawicieli. Zdaniem wnioskodawcy przyjęte rozwiązanie wypacza idee spółdzielczości. To bowiem walne zgromadzenie jest organem, który obligatoryjnie występuje we wszystkich spółdzielniach. Walne zgromadzenie najpełniej odzwierciedla zasadę demokracji wewnętrznej, pozwalając na czynny udział wszystkich członków w podejmowaniu uchwał co zapewnia im realny wpływ na działalność organizacji. Ustawodawca dopuścił się zatem nieuzasadnionego zróżnicowania w tym względzie społecznych kas oszczędnościowo-kredytowych i innych spółdzielni, naruszając zarazem autonomię spółdzielczości bez racjonalnego uzasadnienia. Pominięcie takiego organu jak walne zgromadzenie uniemożliwia w zasadzie funkcjonowanie kasy, bowiem ustawa na zamkniętej liście organów kasy nie umieszcza grup członkowskich. Tymczasem istnienie grup członkowskich jest warunkiem koniecznym funkcjonowania zebrania przedstawicieli i w ogóle dokonania wyboru przedstawicieli na zebranie przedstawicieli członków spółdzielni.
Regulacja zawarta w art. 91 ust. 1 kwestionowanej ustawy zakłada, że w latach 2009 - 2010 środki funduszu stabilizacyjnego mogą być przeznaczone na pokrycie roszczeń członków kas z tytułu zgromadzonych w kasach środków w przypadku upadłości SKOK. Narusza to prawa kas, które przez lata gromadziły wkłady na fundusz stabilizacyjny Kasy Krajowej, nie przeznaczony na zwrot depozytu członkom niewypłacalnych kas, ale na stabilizację kas zagrożonych niewypłacalnością i niedopuszczenie do ich upadłości. Ponadto przepis ten reguluje okoliczności, mające zaistnieć w roku 2009 i 2010 co w obecnym stanie prawnym jest sprzeczne z zasadą niedziałania prawa wstecz.
Rozprawie będzie przewodniczył prezes TK Andrzej Rzepliński, sprawozdawcą będzie sędzia TK Maria Gintowt-Jankowicz.