Zakres dostępu do dokumentów przechowywanych przez Instytut Pamięci Narodowej; postępowanie lustracyjne. K 19/08
19 kwietnia 2011 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący postępowania lustracyjnego (zakres dostępu do dokumentów przechowywanych przez Instytut Pamięci Narodowej).
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
- art. 21f ust. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 roku o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (dalej ustawa lustracyjna) w brzmieniu nadanym przez ustawę z dnia 7 września 2007 roku, w zakresie w jakim dotyczy osób pełniących funkcje publiczne wymienione w art. 4 pkt 13-16, 47 i 48 tej ustawy z art. 2, art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;
- art. 66 powyższej ustawy w części obejmującej zwrot "z wyjątkiem art. 30", w zakresie w jakim dotyczy osób pełniących funkcje publiczne wymienione w art. 4 pkt 13-15 i 47 tej ustawy (wykonywanie zawodu adwokata) z art. 2, art. 65 ust. 1 w związku art. 31 ust. 3 konstytucji.
Zgodnie z brzmieniem art. 21 f. ust.1 ustawy lustracyjnej, nadanego ustawą nowelizacyjną z 7 września 2007 r. przepisy przewidujące utratę funkcji publicznej z mocy prawa nie dotyczą sędziów, prokuratorów, radców i starszych radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, adwokatów, radców prawnych, notariuszy i komorników, którzy w tym zakresie podlegają sądownictwu dyscyplinarnemu. Według natomiast art. 21 f ust. 2 ustawy, za złożenie przez powyżej wymienione osoby niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, sąd dyscyplinarny orzeka karę złożenia z urzędu lub inną przewidzianą w odpowiednich ustawach karę powodującą pozbawienia pełnionej funkcji publicznej. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich wytyczne Trybunału Konstytucyjnego określone w wyroku Trybunału z 11 maja 2007 r. o sygnaturze K 2/07 zostały uwzględnione przez ustawodawcę jedynie częściowo. Sankcja jest bowiem przewidziana przez ustawę. Sąd nie ma w tym wypadku żadnej swobody decyzyjnej, której potrzebę podkreślał TK. Należy uznać, że ten kwestionowany przepis ustawy lustracyjnej poprzez wyposażenie sądu dyscyplinarnego w kompetencję całkowicie pozorną narusza zasady rzetelności legislacyjnej wynikające z art. 2 konstytucji.
Rzecznik kwestionuje także zgodność z konstytucją art. 66 ustawy lustracyjnej obejmujące zwrot "z wyjątkiem art.30". Niezgodność dotyczy tych zawodów, które dysponują własnym sądownictwem dyscyplinarnym. Wpływające do RPO skargi wskazują na to, że organy samorządów zawodowych traktują orzeczenia sądu lustracyjnego, wydane na podstawie ustawy z 1997 r. jak nakazuje art. 30 ustawy. Osoby tracą zajmowane stanowiska czy pełnione funkcje. Sytuacja ta budzi ogromny sprzeciw skarżących, wskazujących na standardy postępowania lustracyjnego określone w wyroku Trybunału z 11 maja 2007 r. Zdaniem Rzecznika bezwzględność art. 21 f. ust. 2 ustawy lustracyjnej oraz utrzymanie w mocy art. 30 w odniesieniu do osób pełniących funkcje publiczne stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa do wykonywania zawodu.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Mirosław Granat, sprawozdawcą będzie sędzia TK Marek Kotlinowski.