Upoważnienie dla Marszałka Sejmu do nadania, na wniosek RPO, statutu Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. K 35/09
19 października 2010 r. o godz. 12.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący upoważnienia dla Marszałka Sejmu do nadania, na wniosek RPO, statutu Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 15 lipca 1987 roku o Rzeczniku Praw Obywatelskich z art. 93 ust. 1 i 2 oraz art. 210 konstytucji.
W 2009 roku Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Marszałka Sejmu o nadanie statutu Biura Rzecznika Praw Obywatelskich (statut BRPO). Zmiany przewidziane w projekcie miały na celu dostosowanie struktury biura do realizacji nowych zadań i kompetencji rzecznika. W odpowiedzi Marszałek Sejmu poinformował, iż proponowane rozwiązania nie znalazły uzasadnienia w celach i zadaniach biura, wynikających z ustawy o RPO.
Zgodnie z brzmieniem kwestionowanego przepisu statut BRPO nadaje Marszałek Sejmu na wniosek rzecznika. Statut ten jest aktem normatywnym o charakterze wewnętrznym. Zawiera normy odnoszące się do struktury Biura RPO, zasad jego funkcjonowania, zakresu właściwości poszczególnych komórek oraz obowiązków i uprawnień pracowników na określonych stanowiskach służbowych. Uprawnienia RPO ograniczają się do sporządzenia wniosku, w którym wskazuje jak ów statut miałby w jego ocenie wyglądać. Brzmienie kwestionowanego przepisu nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy Marszałek Sejmu ma prawo odmówić nadania statutu, a jeśli tak, to jakie kryteria mogą stanowić podstawę takiej odmowy.
W ocenie wnioskodawcy zasada niezależności RPO wobec innych organów państwowych wyklucza możliwość przypisania jego relacjom z Sejmem charakteru organizacyjnej podległości. Ustawodawca nie może upoważnić Marszałka Sejmu do wydawania aktów prawa wewnętrznego adresowanych do RPO.
Zdaniem wnioskodawcy zasada niezależności RPO ma głównie aspekt organizacyjny. Wymaga, aby dysponował on odpowiednio szeroką swobodą ukształtowania struktury oraz trybu pracy obsługującego go aparatu urzędniczego. Powierzając te kwestie do jednostronnego uregulowania przez organ inny niż RPO, kwestionowany przepis narusza art. 210 konstytucji.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Stanisław Biernat, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Mirosław Wyrzykowski.