Zmiana zasad wyliczenia kwoty podatku VAT podlegającej zwrotowi na rzecz zakładów pracy chronionej P 6/07
8 stycznia 2009 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy dotyczące zmiany zasad wyliczenia kwoty podatku VAT podlegającej zwrotowi na rzecz zakładów pracy chronionej.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 1 pkt 8 w związku z art. 3 ustawy z dnia 20 listopada 1999 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym z art. 2 Konstytucji.
Art. 14a ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 1999 r. przewidywał całkowite zwolnienie podatnika podatku od towarów i usług prowadzącego zakład pracy chronionej z wpłat należnego podatku do urzędu skarbowego. Nowelizacja przepisu dokonana ustawą z 20 listopada 1999 r. spowodowała zmianę zasad wyliczenia kwoty podatku od towarów i usług podlegającej zwrotowi na rzecz zakładów pracy chronionej. W wyniku nowelizacji zwolnienie to z dniem 1 stycznia 2000 r. zastąpione zostało obowiązkiem wpłat należności z tytułu podatku od towarów i usług na konto właściwego urzędu skarbowego oraz uzyskaniem prawa do całkowitego lub częściowego zwrotu tych kwot przez urząd skarbowy na wniosek podatnika. Zmianie uległy także zasady wyliczenia kwoty, którą organ może zwrócić w stosunku do tej, którą zakład pracy chronionej mógł zatrzymać na zasadach obowiązujących przed zmianą. Krótki okres, w jakim doszło do nowelizacji ustawy (ustawa nowelizująca z 20 listopada 1999 r., ogłoszona w Dzienniku Ustaw z 30 listopada 1999 r., zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2000 r.) i brak przepisów przejściowych spowodował pogorszenie sytuacji prowadzących zakłady pracy chronionej. Problem ten dostrzegł Trybunał Konstytucyjny w swoim wyroku z 25 czerwca 2002 r. w sprawie K 45/01 w którym orzekł, że art. 1 pkt 8 w związku z art. 3 ustawy w zakresie, w jakim zmienia zasady wyliczania kwoty podatku od towarów i usług podlegającej zwrotowi na rzecz zakładu pracy chronionej jest niezgodny z zasadą ochrony praw nabytych i zasadą ochrony interesów w toku. Trybunał ograniczył krąg podmiotów, do których odnosiło się rozstrzygnięcie do prowadzących zakłady pracy chronionej, którym przyznano status zakładu pracy chronionej na okres trzech lat. Poza kręgiem adresatów wyroku pozostali prowadzący zakłady pracy chronionej, którzy decyzję o przyznaniu im takiego statusu uzyskali bezterminowo na podstawie ustawy z 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych.
Leszek B., prowadzący zakład pracy chronionej o takim właśnie statusie, wystąpił z wnioskiem do organów skarbowych o stwierdzenie nadpłaty w podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące w latach 2000-2003. Zdaniem podatnika, sytuacja, w jakiej znalazł się po nowelizacji z 20 listopada 1999 r., kwalifikuje go do grona podmiotów, do których odnosi się wyrok TK z 25 czerwca 2002 r. Skarżący wskazał, że nadpłatę podatku stanowi różnica pomiędzy kwotami zwolnienia na podstawie przepisów dotychczasowych, a kwotami zwrotu VAT otrzymanego z urzędu skarbowego, w myśl tych przepisów, lecz w brzmieniu ustalonym zakwestionowaną przez TK nowelizacją. Organy obu instancji skarbowych odmówiły Leszkowi B. stwierdzenia nadpłaty. Uznały, że skoro przedsiębiorcy nadano status zakładu pracy chronionej na czas nieokreślony, nie można uznać, że należy on do kręgu adresatów określonych wyrokiem TK z dnia 25 czerwca 2002 r. Leszek B. zaskarżył decyzję dyrektora izby skarbowej. W uzasadnieniu podkreślił, że niezmiennie od 1996 r. zakład spełnia warunki określone dla zakładu pracy chronionej na podstawie decyzji wydanej w oparciu o obowiązującą wówczas ustawę z 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych, która nie przewidywała określenia terminu obowiązywania decyzji. Decyzje wskazujące maksymalny termin ich obowiązywania wynoszący 3 lata wydawane były dopiero od 1998 r. na podstawie nowej ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. (wymóg określania w decyzjach trzyletniego okresu ich trwałości zniesiony został ponownie od 1 lutego 2003 r.). Ponadto podkreślił, że nowa ustawa z 27 sierpnia 1997 r. nie różnicuje w żaden sposób sytuacji prawnej prowadzących zakłady pracy chronionej, którzy status ten posiadają na podstawie ustawy z 1991 r., w stosunku do sytuacji podmiotów posiadających taki status przyznany decyzją wskazującą maksymalny termin jej obowiązywania. Skoro brak zróżnicowania w zakresie praw i obowiązków wynikających z tej ustawy obu grup podmiotów, to nie ma podstaw do różnicowania ich uprawnienia do stwierdzenia nadpłaty w podatku od towarów i usług.
Wojewódzki sąd administracyjny rozpatrując o legalności zaskarżonej decyzji powziął wątpliwość co do zgodności kwestionowanego przepisu z konstytucją w zakresie, w jakim, nie przewidując przepisów przejściowych, zmienił zasady wyliczenia kwoty podatku od towarów i usług podlegającej zwrotowi na rzecz zakładów pracy chronionej, które na dzień 30 listopada 1999 r. miały status zakładów pracy chronionej nadany bezterminowymi decyzjami wydanymi na podstawie ustawy z 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Przesłanka istnienia wydzielonych ram czasowych, którą Trybunał Konstytucyjny wyeksponował w wyroku z 25 czerwca 2002 r. w sposób istotny różnicuje sytuację prawną podmiotów znajdujących się w jednakowej sytuacji, stwarzając ochronę prawną jedynie określonej części takich podmiotów, bez dostrzeżenia praw podmiotów, których reprezentuje skarżący. W opinii pytającego sądu kwestionowany przepis narusza konstytucyjną zasadą równości.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Mirosław Wyrzykowski, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Maria Gintowt-Jankowicz.