Zasada nie działania prawa wstecz; obowiązek rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem samorządowym skazanym prawomocnie za przestępstwo umyślne P 40/07
20 stycznia 2009 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Rejonowego w Chełmie, IV Wydział Pracy dotyczące obowiązku rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem samorządowym skazanym prawomocnie za przestępstwo umyślne.
Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne w sprawie zgodności art. 2 ust. 1 i 2 w związku z przepisem art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o zmianie ustawy o pracownikach samorządowych z art. 2 konstytucji, w zakresie, w jakim nakłada na pracodawcę samorządowego obowiązek rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem samorządowym zatrudnionym na stanowisku urzędniczym, skazanym prawomocnie za przestępstwo umyślne, co do którego wyrok uprawomocnił się przed wejściem w życie przedmiotowej ustawy.
Bogdan B. był zatrudniony na stanowisku zastępcy kierownika Gminnego Zakładu Usług Komunalnych. w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy zawartej na czas nieokreślony. Umowa została wypowiedziana z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Podaną przez pracodawcę przyczyną wypowiedzenia było skazanie Bogdana B. za przestępstwo umyślne, potwierdzone informacją z Krajowego Rejestru Karnego, co zgodnie z zaskarżonym przepisem jest przyczyną nie spełnienia wymogów niezbędnych do zajmowania stanowiska urzędniczego.
Ustawa o zmianie ustawy o pracownikach samorządowych wprowadziła nowe brzmienie przepisu określającego jeden z dodatkowych wymogów zatrudnienia pracownika samorządowego na stanowisku urzędniczym w zmienionej tą ustawą postaci: pracownik nie może być prawomocnie skazany za przestępstwo umyślne. Przesłanka ta, w podobnym brzmieniu, wprowadzona została nowelą z 6 maja 2005 r. o zmianie ustawy o pracownikach samorządowych, ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych i ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z powyższą nowelą pracownicy samorządowi, którzy w dniu wejścia w życie ustawy nie spełniali wymagań do zajmowanego przez nich stanowiska nadal mogli być zatrudniani na tych stanowiskach. Odmienne uregulowanie prezentuje zakwestionowany przepis. W terminie trzech miesięcy od wejścia w życie ustawy wprowadzającej tę regulację, pracodawca samorządowy występuje z zapytaniem do Krajowego Rejestru Karnego o udzielenie informacji o zatrudnionym na stanowisku urzędniczym. Jeżeli nie spełni on warunków określonych w ustawie, pracodawca niezwłocznie rozwiązuje z takim pracownikiem stosunek pracy za wypowiedzeniem lub odwołuje go ze stanowiska. Zdaniem sądu rejonowego, ustawodawca wprowadzając zaskarżony przepis naruszył zasadę nie działania prawa wstecz, ponieważ nakazał ponowną weryfikację spełnienia wymogów do zajmowania stanowisk urzędniczych przez zatrudnionych już na tych stanowiskach pracowników samorządowych. Ponadto przepis ten ustanowił obowiązek uwzględnienia w ocenie spełnienia przez pracownika samorządowego wymagań wprowadzonych nową ustawą, stanów faktycznych, które miały miejsce przed jej wejściem w życie. Jest to zmiana sytuacji prawnej obywatela, którą poprzednio prawo regulowało w sposób bardziej korzystny. Tym samym narusza zasady: ochrony praw nabytych oraz zaufania obywatela do państwa. Zdaniem sądu rejonowego należy ustalić, czy zamiar ustawodawcy, aby przywrócić bądź zwiększyć zaufanie obywateli do urzędników samorządowych realizowane w drodze powyższych zmian, prowadzi do trafniejszych i bardziej efektywnych rozwiązań z punktu widzenia założeń konstytucji. Czy też organy władzy publicznej wykroczyły poza granice prawa, gdyż motywy kierujące prawodawcą nie są na tyle ważkie, aby usprawiedliwić naruszenie konstytucyjnych zasad.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Wojciech Hermeliński, I sprawozdawcą będzie prezes TK Bohdan Zdziennicki, a II sprawozdawcą będzie sędzia TK Mirosław Granat.