Zasady uchwalania statutu uczelni K 27/07
26 marca 2009 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" dotyczący zasad uchwalania statutu uczelni.
Trybunał Konstytucyjne orzeknie w sprawie zgodności:
- art. 58 oraz art. 274 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku - Prawo o szkolnictwie wyższym z art. 59 ust. 2 konstytucji;
- art. 118 ust 1 zdanie 1, art. 120 powyższej ustawy z art. 2 oraz z art. 73 konstytucji;
- art. 124 pkt 4, art. 129 ust. 1, ust. 6 oraz art. 265 powyższej ustawy z art. 20 i 22, 65 ust. 1, art. 2 oraz z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Art. 58 ustawy z 27 lipca 2005 roku - Prawo o szkolnictwie wyższym stanowi między innymi, że statut uczelni niepublicznej nadaje jej założyciel albo uchwala organ kolegialny uczelni. Statut określa sposób przejęcia funkcji założyciela w razie jego śmierci, jeżeli jest osobą fizyczną. Natomiast, jeśli założyciel jest osobą prawną określa sposób likwidacji oraz zasady i tryb likwidacji uczelni. Przejęcie funkcji założyciela wymaga zgody ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego wyrażonej w formie decyzji administracyjnej. Statut uczelni niepublicznej wchodzi w życie z dniem wydania przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego decyzji o jego zatwierdzeniu. Statut uczelni niepublicznej, która posiada co najmniej cztery uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora, a przypadku uczelni artystycznej dwa takie uprawnienia wchodzi w życie z dniem określonym w uchwale senatu lub decyzji założyciela. Zdaniem wnioskodawców przepis ten nie przewiduje jakiegokolwiek udziału związków zawodowych w procesie uchwalania statutu. Zgodnie z konstytucją ustawodawca kształtując uprawnienia związków zawodowych musi uwzględniać konstytucyjny nakaz zapewnienia związkom kompetencji współkreatywnych, które pozwolą im prowadzić rokowania ze stroną pracodawców.
Zgodnie z art. 118 ust. 1 zdanie 1 nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem akademickim następuje na podstawie mianowania lub umowy o pracę. Przepis ten przewiduje wiec dwa fakultatywne rodzaje stosunku pracy. Ustawodawca nie wskazuje, który z nich uznaje za podstawową formę zatrudnienia dla nauczyciela akademickiego w szkołach publicznych i niepublicznych. Zdaniem wnioskodawcy narusza to m.in. zasadę przyzwoitej legislacji w tym zasady określoności przepisów prawa.
Art. 120 stanowi, że okres zatrudnienia na stanowisku asystenta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora oraz okres zatrudnienia na stanowisku adiunkta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora habilitowanego, a także warunki skracania i przedłużania oraz zawieszania tych okresów określa statut. Zdaniem wnioskodawcy przekazanie do swobodnej regulacji w statucie uczelni rocznego wymiaru zajęć dydaktycznych nauczycieli akademickich stanowi m.in. naruszenie wyłączności ustawy. Określenie okresów zatrudnienia, choćby w postaci ustalenia granic minimalnych i maksymalnych powinno znajdować się w ustawie, a nie w statucie.
Ostatnia grupa przepisów: art. 124 pkt 4, art. 129 ust. 1, ust. 6 oraz art. 265 stanowi m.in., że rektor może rozwiązać za wypowiedzeniem stosunek pracy z mianowanym nauczycielem akademickim w przypadku podjęcia przez niego dodatkowego zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej bez zgody rektora. Wykonywanie przez nauczyciela akademickiego dodatkowego zatrudnienia w ramach stosunku pracy u więcej niż jednego dodatkowego pracodawcy lub prowadzenia działalności gospodarczej łącznie z jednym dodatkowym zatrudnieniem w ramach stosunku pracy, bez uzyskania zgody rektora stanowi podstawę rozwiązania stosunku pracy w uczelni publicznej będącej podstawowym miejscem pracy. Nauczyciel akademicki powinien zawiadomić rektora o podjęciu dodatkowego zatrudnienia lub rozpoczęciu działalności gospodarczej w ciągu siedmiu dni. Nauczyciel akademicki, który przed wejściem w życie ustawy podjął dodatkowe zatrudnienie w ramach stosunku pracy może je kontynuować, jednak pod pewnymi warunkami. Nie zawiadomienie w odpowiednim czasie właściwego organu uczelni stanowi podstawę do rozwiązania stosunku pracy w uczelni będącej podstawowym miejscem pracy. Zdaniem wnioskodawcy przepisy te naruszają m.in. zasadę wolności pracy oraz zasadę wolności gospodarczej. Swoboda wyboru pracodawcy oznacza nie tylko możliwość zmiany zatrudnienia, ale także pozostawania w tym samym czasie w innym stosunku pracy. Wolność prowadzenia działalności gospodarczej oznacza również możliwość jej prowadzenia bez względu na zatrudnienie u innego pracodawcy.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marek Mazurkiewicz, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Andrzej Rzepliński.