Prawo do renty rodzinnej - spełnienie ustawowych warunków do otrzymania emerytury lub renty SK 58/06
6 marca 2008 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Eugenii M. dotyczącą prawa do renty rodzinnej .
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 57 ust. 1 w związku z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z art. 67 ust. 1 w związku z art. 32, art. 2 oraz art. 18 i art. 71 ust. 1 Konstytucji.
Eugenia M., po śmierci męża, wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie renty rodzinnej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ponieważ nie zostały spełnione wymagane ustawowe warunki do jej uzyskania. Zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Zmarły w chwili śmierci nie miał ustalonego prawa do żadnego z nich. Z uwagi na młody wiek (48 lat), w którym nastąpił zgon oraz staż pracy (21 lat 10 miesięcy i 23 dni) nie nabył prawa do emerytury. Zgodnie z kwestionowanymi przepisami prawo do renty przysługuje osobom niezdolnym do pracy, posiadającym wymagany okres składkowy i nieskładkowy, u których niezdolność do pracy powstała w określonych ustawą okresach lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów, chyba, że osoby te udowodniły odpowiednio 20 (kobieta) lub 25 (mężczyzna) lat okresów składkowych i nieskładkowych. Zmarły w chwili śmierci spełniał tylko jeden z wymienionych warunków, tj. niezdolność do pracy. Zmarły nie posiadał 5 lat zatrudnienia w ostatnim dziesięcioleciu przed śmiercią oraz przekroczony został okres 18 miesięcy od ostatniego okresu ubezpieczenia. Eugenia M. od decyzji ZUS odwołała się do sądu okręgowego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Sąd podtrzymał decyzję organu rentowego i oddalił odwołanie. Wniesiona apelacja również została oddalona a kasację Sąd Najwyższy uznał za bezzasadną. Eugenia M. wniosła skargę konstytucyjną. Zdaniem skarżącej oderwanie prawa do renty od faktycznego okresu uiszczania obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne stanowi naruszenie zasady sprawiedliwości społecznej. Dopuszcza bowiem do sytuacji, w której renta rodzinna przysługuje osobom, których współmałżonkowie pracowali stosunkowo krótko (5 lat) i uiścili niewielkie składki na ubezpieczenie społeczne, ale zmarli w przewidzianym w ustawie okresie, a nie przysługuje skarżącej, której mąż pracował prawie 22 lata, ale zmarł po upływie 18 miesięcy od ostatniego okresu składkowego. Uzależnienie losu rodzin osób ubezpieczonych od momentu śmierci tych osób, nie zaś od okresu, przez jaki płacili składki na ubezpieczenie społeczne jest, w ocenie skarżącej, niczym nieuzasadnione i prowadzi do naruszenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa. Konsekwencją pobierania składek na ubezpieczenie społeczne winno być zatem uzyskiwanie przez osoby uprawnione lub ich rodziny świadczeń z zabezpieczenia społecznego w wysokości powiązanej z okresem pobierania składek i nie może być zupełnie wyłączone bez uzasadnionej przyczyny. Demokratyczne państwo prawa nie może zatrzymywać pieniędzy osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym bez wypłacenia jakiegokolwiek ich ekwiwalentu im lub ich rodzinom, z powoływaniem się na dowolnie przyjętą przesłankę o charakterze formalno-prawnym.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Bohdan Zdziennicki.