Zasady udostępniania akt sprawy w trakcie postępowania przygotowawczego K 42/07
3 czerwca 2008 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zasad udostępniania akt sprawy w trakcie postępowania przygotowawczego.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności: art. 156 § 5 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks postępowania karnego z zasadą przyzwoitej legislacji wynikającą z art. 2 Konstytucji oraz z art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich nadchodzą listy od osób podejrzanych i ich obrońców dotyczące udostępniania akt sprawy w trakcie postępowania przygotowawczego. Ma to szczególne znaczenie w sprawach karnych, w toku których chodzi o stosowanie i przedłużanie aresztu tymczasowego. W tym przypadku brak dostępu do akt lub przynajmniej do części zgromadzonego materiału w trakcie postępowania przygotowawczego uniemożliwia skuteczna obronę. Kwestionowany przepis stanowi, że w toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie odpisów i kserokopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione opisy lub kserokopie tylko za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Ponadto za zgodą prokuratora akta w toku postępowania przygotowawczego mogą być udostępniane innym osobom. Przepis ten formułuje zasadę tajności postępowania przygotowawczego oraz wskazuje krąg podmiotów, które mogą domagać się uchylenia tej zasady. Nie określa natomiast żadnych powodów odmowy udostępnienia akt w toku postępowania przygotowawczego. Zdaniem Rzecznika kwestionowany przepis stosowany zwłaszcza w sprawach dotyczących tymczasowego aresztowania podejrzanego lub przedłużenia aresztu tymczasowego w istotny sposób ogranicza konstytucyjne prawo do obrony, które obejmuje również stadium postępowania przygotowawczego. Przepis ten jest niezgodny z konstytucją także dlatego, że pozwala podmiotowi prowadzącemu postępowanie przygotowawcze na arbitralne decydowanie o dostępie podejrzanego i obrońcy do akt. Niedopuszczalne jest stanowienie prawa, które daje organowi stosującemu je całkowitą dowolność.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Mirosław Wyrzykowski, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Wojciech Hermeliński.