Wysokość opłaty sądowej od wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie P 49/07
21 lipca 2008 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Rejonowego w Bochni, I Wydział Cywilny dotyczące wysokości opłaty sądowej od wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 40 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z art. 32 ust. 1 i 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 roku.
Do sądu rejonowego wpłynął wniosek Lucjana Sz. o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie prawa własności działki o powierzchni 0,06 ha znajdującej się w obrębie jego siedliska. Zabudowana stodołą i budynkiem gospodarczym dla osób trzecich nie przedstawiała wartości. Na pytanie sądu naczelnik urzędu skarbowego wycenił maksymalną przeciętną wartość takiej nieruchomości na kwotę 480 zł., która to wartość jest znacznie niższa od opłaty sądowej, jaką Lucjan Sz. winien uiścić. W myśl kwestionowanego przepisu wniosek o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości podlega opłacie stałej wynoszącej 2000 zł. Opłatę tę, niezależnie od wartości posiadanej nieruchomości, ma obowiązek uiścić wnioskodawca żądający stwierdzenia nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie. Nieuiszczenie opłaty, zgodnie z przepisami właściwymi dla pobierania opłat sądowych, stanowi podstawę do odmowy merytorycznego rozpoznania sprawy przez sąd. Pełnomocnik Lucjana Sz. zaniechał jednak uiszczenia opłaty sądowej wskazując na niekonstytucyjność art. 40 ustawy o kosztach sądowych. Stwierdził, że powołany przepis przewiduje "opłatę zaporową", która uniemożliwia uregulowanie stanu prawnego nieruchomości. Rozpatrujący wniosek sąd rejonowy powziął wątpliwości dotyczące wysokości opłaty. Z ustawy o kosztach sądowych wynika, że w przypadku spraw o prawa majątkowe ustawodawca uzależnia wysokość opłat od wartości tych praw w myśl zasady: im wyższa wartość prawa tym wyższa opłata. Wyjątkiem jest zakwestionowana opłata. Tylko posiadacze samoistni nieruchomości są obowiązani uiścić opłatę stałą w kwocie 2000 zł. Takiego obowiązku nie mają posiadacze samoistni ruchomości. Osoby ubiegające się o stwierdzenie nabycia własności ruchomości uiszczają opłatę w wysokości 40 zł., niezależnie od wartości rzeczy. Przed zmianą stanu prawnego posiadacze obu kategorii (nieruchomości jak i ruchomości) uiszczali opłatę na identycznej zasadzie. Zdaniem pytającego sądu nie ma racjonalnego wyjaśnienia takiego zróżnicowania sytuacji posiadaczy samoistnych w zakresie kosztów sądowych. Wprowadzenie pięćdziesięciokrotnie wyższej opłaty sądowej dla posiadaczy samoistnych nieruchomości, złamało zasadę równego traktowania przez władze publiczne posiadaczy samoistnych rzeczy. Ustawodawca poprzez nierówne traktowanie osób spełniających przesłanki zasiedzenia naruszył przysługujące osobom zainteresowanym konstytucyjne prawo własności. Ustalenie i pobieranie opłat sądowych w wysokości istotnie przekraczającej wartość rzeczy stanowiącej przedmiot sprawy sądowej narusza konstytucyjną zasadę prawa do sądu.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Mirosław Wyrzykowski.