Komisja śledcza - przedmiot i zakres działania U 4/06
21 września 2006 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna wniosek Grupy posłów na Sejm dotyczący przedmiotu i zakresu działania Komisji Śledczej do zbadania rozstrzygnięć dotyczących przekształceń kapitałowych i własnościowych w sektorze bankowym oraz działań organów nadzoru bankowego w okresie od 4 czerwca 1989 r. do 19 marca 2006 r.
Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie orzeknie w sprawie zgodności: art. 1 i art. 2 Uchwały Sejmu RP z dnia 24 marca 2006 roku w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania rozstrzygnięć dotyczących przekształceń kapitałowych i własnościowych w sektorze bankowym oraz działań organów nadzoru bankowego w okresie od 4 czerwca 1989 roku do 19 marca 2006 roku z art. 2, art. 7, art. 95 ust. 2, art. 111 ust. 1, art. 175 ust. 1, art. 203 ust. 1 i art. 227 Konstytucji.
Zgodnie z Konstytucją Sejm może powołać komisje śledczą do zbadania określonej sprawy. Wobec tego, zdaniem wnioskodawcy sprawa stanowiąca przedmiot badania komisji powinna mieć jednostkowy charakter i odnosić się do konkretnego określonego zdarzenia. Zakres działań komisji określony w uchwale jest niejasny. Tytuł uchwały sugeruje, że Komisję powołano do zbadania rozstrzygnięć dotyczących przekształceń kapitałowych i własnościowych w sektorze bankowym oraz działań organów nadzoru bankowego w okresie od 4 czerwca 1989 r. do 19 marca 2006 r. W Uchwale jest powiedziane, że do zakresu działania Komisji należy zbadanie prawidłowości i celowości działań Narodowego Banku Polskiego i Komisji Nadzoru Bankowego jako organów nadzoru bankowego w okresie od 4 czerwca 1989 roku do 19 marca 2006 roku. Zdaniem wnioskodawcy powstaje więc pytanie, czy chodzi o rozstrzygnięcia podmiotów wskazanych w Uchwale, czy też wszystkich innych podmiotów, jak sugeruje jej tytuł. Nie wiadomo też, czy chodzi o rozstrzygnięcia organów państwa czy osób prywatnych. Niejasne jest również sformułowanie sektor bankowy. Czy chodzi tu tylko o banki czy też o inne instytucje jak np. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa (SKOK). Ani w tytule uchwały, ani w jej treści nie wyjaśniono, jaka jest różnica między przekształceniami kapitałowymi a własnościowymi. W Uchwale wyszczególniono dwie kategorie spraw, które ma badać Komisja: rozstrzygnięcia dotyczące przekształceń kapitałowych i własnościowych w sektorze bankowym, a także działania nadzoru bankowego w danym okresie. Jeśli chodzi o pierwszą kategorię trudno jest wnioskować, jakiego typu rozstrzygnięcia podlegają kontroli. Uchwała nie precyzuje bowiem ani organu, który je wydał, ani przedmiotu tych rozstrzygnięć. Sformułowanie przekształcenia kapitałowe i własnościowe jest na tyle nieprecyzyjne, że dopuszcza wiele różnych zdarzeń, które mogą się mieścić w tym zakresie. W drugiej kategorii spraw, zdaniem wnioskodawcy, przedmiot badania Komisji obejmuje bliżej nieokreśloną, ale potencjalnie bardzo dużą liczbę postępowań administracyjnych o zróżnicowanym charakterze, które prowadził w badanym okresie nadzór bankowy w odniesieniu do różnych banków. W związku z procesem przekształceń sektora bankowego organy nadzoru wydały bowiem bardzo wiele decyzji. Niedookreślenie zakresu przedmiotowego działań Komisji prowadzi do sytuacji, w której osoby stające przed Komisją są pozbawione możliwości korzystania z tych gwarancji, które stwarzają procedury śledcze w innych postępowaniach. Zdaniem wnioskodawcy dopuszczenie kontroli parlamentarnej w postaci najdrastyczniejszego środka, jakim jest Komisja Śledcza, naruszy niezależność banku centralnego. Uznanie kompetencji Komisji do weryfikowania i oceny decyzji nadzoru bankowego, podlegających kontroli sądowej, prowadziłoby do sytuacji, w której Komisja przejęłaby zadania niezawisłych sądów, co jest niezgodne z Konstytucją.
Rozprawie będzie przewodniczył wiceprezes TK Andrzej Mączyński, a sprawozdawcami będą: sędzia TK Mirosław Wyrzykowski i sędzia TK Marian Zdyb.