Wybory do organów gminy K 17/03
8 lutego 2005 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rady Miasta Poznania w sprawie konstytucyjności niektórych przepisów Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (dalej: Ordynacja samorządowa).
Art. 88 Ordynacji samorządowej wprowadził zasadę proporcjonalności wyborów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Przepis ten określa zasady rozdziału mandatów uzyskanych w wyniku wyborów samorządowych. W stosunku do gmin liczących do 20.000 mieszkańców ustawodawca przyjął system większościowego podziału mandatów, natomiast w gminach liczących powyżej 20.000 mieszkańców oraz miastach na prawach powiatu obowiązuje zasada proporcjonalności. Zdaniem wnioskodawców rozwiązanie takie wykracza poza zawarte w art. 169 ust. 2 Konstytucji upoważnienie do ustalania zasad i trybu zgłaszania kandydatów i przeprowadzenia wyborów. Zgodnie z powyższym artykułem "wybory do organów stanowiących są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym", a zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów określa ustawa (art. 169 ust. 2). Wprowadzenie zasady proporcjonalności w sposób niedopuszczalny rozszerzyło katalog zasad wyborczych ustanowionych w Konstytucji.
W związku z dokonanym w art. 88 Ordynacji samorządowej zróżnicowaniem gmin, na gminy liczące do 20.000 mieszkańców oraz powyżej 20.000 mieszkańców - i wprowadzeniem dla tych ostatnich zasady proporcjonalności, ustawodawca dokonał zróżnicowania przepisów pochodnych, odnoszących się do czynności i instytucji wyborczych. Zdaniem wnioskodawcy przyjęcie niekonstytucyjności przepisów wprowadzających zasadę proporcjonalności (art. 88 Ordynacji samorządowej) skutkować musi stwierdzeniem niezgodności z Konstytucją przepisów będących potwierdzeniem i pochodną tej zasady, regulujących czynności wyborcze i instytucje wyborcze w zależności od przyjętego systemu większościowego lub proporcjonalnego. Zdaniem wnioskodawcy niezgodne z Konstytucją są zatem przepisy dotyczące sposobu konstruowania list wyborczych kandydatów (art. 98 ust. 2 Ordynacji samorządowej) oraz przepisy normujące procedurę wysuwania kandydatów (art. 100 ust. 1 Ordynacji samorządowej). Konsekwencją wprowadzenia przez ustawodawcę zasady proporcjonalności wyborów są także przepisy art. 117 ust. 1 i art. 118 ust. 1 kwestionowanej ustawy, dotyczące sposobów głosowania. - w gminach poniżej 20.000 głos wyborcy pada na kandydata, zaś w gminie powyżej 20.000 mieszkańcy oddają głos na listę kandydatów. Wprowadzenie zasady proporcjonalności przejawia się także w metodzie ustalania wyników wyborów (art. 122 ust. 1 oraz art. 123 ust. 1) oraz unormowaniach dotyczących wyborów uzupełniających (art. 192 ust. 1 i art. 194 ust. 2 Ordynacji samorządowej).
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Adam Jamróz, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Marian Grzybowski.