Wyłączność ustawowa SK 51/03
25 kwietnia 2005 r. o godz. 13. 00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Doroty D.-S. dotyczącą obowiązku bezpłatnego prowadzenia zajęć dydaktycznych przez doktoranta.
Trybunał orzeknie o zgodności: art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 roku o tytule naukowym i stopniach naukowych z art. 24, art. 92 ust. 1, art. 65 ust. 2 i ust. 4 oraz art. 66 Konstytucji , a także o zgodności: § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 1991 roku w sprawie studiów doktoranckich i stypendiów naukowych z art. 65 ust. 2 i art. 66 ust. 2 Konstytucji.
Doktorant ma obowiązek samodzielnego prowadzenia zajęć dydaktycznych w określonym wymiarze na podstawie § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej. Zdaniem skarżącej prowadzenie zajęć przez doktoranta jest pracą w rozumieniu art. 24 Konstytucji. Na doktoranta został więc nałożony obowiązek pracy, a z art. 65 ust. 2 Konstytucji wynika, że może on być nałożony "tylko przez ustawę co kategorycznie wyłącza możliwość nałożenia takiego obowiązku aktem podustawowym, wykonawczym, jakim jest rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej.
Zdaniem skarżącej § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej narusza także art. 65 ust 2 Konstytucji w zakresie dotyczącym czasu pracy, dlatego że przepis ten upoważnia radę wydziału do określenia obowiązkowego wymiaru liczby godzin zajęć dydaktycznych, które doktorant powinien prowadzić samodzielnie. Maksymalne normy czasu pracy nie są określone przez ustawodawcę w ustawie, ale w uchwale organu kolegialnego uczelni, przy czym nie wiążą go w tym względzie żadne materialnoprawne ograniczenia i określenie maksymalnego czasu pracy pozostawione jest zupełnej dowolności i arbitralności.
Jak podkreśla skarżąca, wynagrodzenie jest podstawowym uprawnieniem człowieka świadczącego pracę. Zagwarantowane jest również prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, prawo do wypoczynku i ochrona czasu pracy (art. 65 ust. 4 i art. 66 Konstytucji). Regulację tych podstawowych praw ustawodawca w art. 36 ust. 2 ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych powierzył Ministrowi Edukacji Narodowej. Delegacja odnosi się w szczególności do "zakresu uprawnień pracowniczych" osób odbywających studia doktoranckie. Powierzenie Ministrowi Edukacji Narodowej określenia tego zakresu oznacza, że MEN wyłączył z niego wynagrodzenie za wykonaną pracę polegającą na świadczeniu zajęć dydaktycznych i praca świadczona przez doktorantów odbywa się bez jakiegokolwiek wynagrodzenia, nawet tego gwarantowanego zdaniem skarżącej konstytucyjnie. Skarżąca uważa, że określenie treści podstawowych podmiotowych uprawnień pracowniczych przysługujących doktorantom jest obowiązkiem ustawodawcy, a możliwość powierzenia go organom władzy wykonawczej jest wykluczona przez art. 65 i art. 66 Konstytucji, a także przez art. 92 Konstytucji. Zdaniem skarżącej nastąpiło więc dowolne i arbitralne przekazanie zasadniczej materii praw konstytucyjnych władzy wykonawczej.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marian Grzybowski, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Wiesław Johann.