Koszty procesu SK 44/04
23 maja 2005 r. o godz. 12.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Jacka B. w sprawie obciążenia oskarżyciela prywatnego kosztami procesu w postępowaniu odwoławczym oraz kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze na rzecz Skarbu Państwa. Chodzi o sytuację, gdy Sąd Okręgowy, który zasądził te opłaty sprawę umorzył z powodu przedawnienia karalności.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 632 pkt 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks postępowania karnego z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 101 §2 i art. 102 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks karny z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Skarżący wniósł akt oskarżenia o ochronę czci i dobrego imienia. Sprawa była rozpatrywana przez wszystkie instancje sądowe. Sąd Najwyższy wobec stwierdzenia podstawy kasacyjnej w postaci rażącego naruszenia prawa tj. trzech przepisów postępowania karnego, które mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, uchylił wyrok Sądu odwoławczego i przekazał sprawę temu samemu sądowi do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. W Sądzie Okręgowym sprawa była dwukrotnie odwołana oraz odroczona. W rezultacie Sąd uznał, że nie jest konieczne ustosunkowanie się do zarzutów podniesionych w apelacji oskarżyciela prywatnego z powodu przedawnienia się karalności. Obciążył jednak skarżącego kosztami procesu w postępowaniu odwoławczym oraz kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze na rzecz Skarbu Państwa zgodnie z art. 632 pkt 1 K.p.k. Skarżący uważa, że przepis ten zrównuje dwie diametralnie różne sytuacje: uniewinnienie oraz umorzenie z powodu przedawnienia karalności. Decyzja sądu w przedmiocie kosztów zawsze będzie taka sama, zarówno w przypadku uniewinnienia jak i umorzenia. Przepis ten narusza więc Konstytucyjną zasadę proporcjonalności (art. 31 ust. 3), nie pozwalając na zróżnicowanie rozstrzygnięć dotyczących kosztów procesu.
Nie uwzględnia także przyczyn umorzenia z powodu przedawnienia karalności. W ocenie skarżącego nie można uznać za sprawiedliwe, obciążanie oskarżyciela prywatnego kosztami procesu w całym zakresie zarówno wtedy, gdy przyczyna umorzenia postępowania jest od niego całkowicie niezależna, jak i wówczas, gdy koszty procesu spowodowane zostały przez organy procesowe np. przez niesprawność tych organów czy popełnianie przez nie błędów kwalifikowanych jako rażące naruszenia prawa. Tak więc, zdaniem skarżącego, proces nie jest sprawiedliwy w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji, gdy jego kosztami, także i wtedy, gdy zostały spowodowane przewlekłością i niesprawnością organów sądowych, obciążany był obywatel, który dochodzi należnej mu konstytucyjnie ochrony prawnej dobrego imienia. Rozwiązanie takie nie daje się pogodzić ze sformułowaną w art. 2 Konstytucji zasadą demokratycznego państwa prawnego.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Mirosław Wyrzykowski, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Marian Zdyb.