Prawo do prywatności K 20/03
13 lipca 2004 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie konstytucyjności niektórych przepisów ustawy z dnia 23 listopada 2002 roku o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych ustaw, dotyczących uregulowań antykorupcyjnych .
Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw wprowadziła do ustaw regulujących ustrój samorządu terytorialnego w Polsce na poziomie gminy, powiatu i województwa przepisy mające na celu stworzenie nowych oraz zaostrzenie istniejących rozwiązań antykorupcyjnych, dotyczących osób sprawujących funkcje publiczne w organach tego samorządu. Ustawa nałożyła na radnych i osoby pełniące funkcje w organach wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego (np. zastępców wójta oraz burmistrza, skarbników, kierowników samorządowych jednostek organizacyjnych, itd.) obowiązek złożenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez małżonka oraz wstępnych, zstępnych i rodzeństwo - o ile zamieszkują oni na terenie tej samej gminy. Intencją ustawodawcy było stworzenie możliwości szybkiego ustalenia, czy na wydanie danej decyzji przez urzędnika samorządowego nie mają wpływu powiązania natury pozamerytorycznej.
Zdaniem Rzecznika doszło do konfliktu konstytucyjnie chronionych wartości: prawa obywateli do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne (art. 61 Konstytucji) oraz prawa do ochrony prawnej życia prywatnego (art. 47 Konstytucji). Wprowadzając kwestionowaną normę ustawodawca dopuścił się rażącego naruszenia zasady proporcjonalności. Rzecznik podkreśla także, że konstytucyjne prawo do informacji i zasada jawności (art. 61 Konstytucji) dotyczą jedynie osób pełniących funkcje publiczne, nie zaś ich krewnych lub powinowatych.
Ustawodawca znacznie zaostrzył także przepisy zakazujące łączenia funkcji publicznych z działalnością gospodarczą. Na mocy zaskarżonych przepisów radny, który przed rozpoczęciem wykonywania mandatu prowadził działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której uzyskał mandat, jest zobowiązany do zaprzestania prowadzenia tej działalności w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania. Niewypełnienie tego obowiązku stanowi podstawę do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego. Analogiczne rozstrzygnięcia wprowadzono do ustaw o samorządzie powiatowym i wojewódzkim. Zdaniem Rzecznika unormowania te stanowią zbyt daleko posuniętą ingerencję ustawodawcy w swobodę działalności gospodarczej, nie uzasadnioną interesem publicznym. Rzecznik podkreśla, że wprowadzona regulacja nie była niezbędna dla ochrony interesu publicznego, z którym została powiązana. Ponadto wątpliwości budzić musi rygoryzm wprowadzonych rozwiązań.
Rozprawie będzie przewodniczyć sędzia TK Teresa Dębowska-Romanowska, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska.