Organy samorządu terytorialnego K 13/04
W dniu 15 listopada 2004 r. o godz. 12.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rady Miejskiej w Rumii w sprawie zgodności z Konstytucją niektórych przepisów ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym oraz ustawy z dnia 23 listopada 2002 roku o zmianie ustawy o samorządzie gminnym.
Ustawodawca wprowadził wymóg, zgodnie z którym informacje zawarte w oświadczeniach majątkowych - stanowiące dotychczas tajemnicę służbową, mają być jawne (art. 24i ustawy o samorządzie gminnym). Na mocy art. 15 ustawy nowelizującej ustawę o samorządzie gminnym do czasu utworzenia strony Biuletynu Informacji Publicznej oświadczenia te udostępniane są w powszechnie dostępnej sieci teleinformatycznej. Co więcej, obowiązek składania oświadczeń majątkowych dotyczy nie tylko radnych oraz osób pełniących funkcje publiczne, ale również ich małżonków. Zdaniem wnioskodawcy uregulowanie to narusza bezpieczeństwo zainteresowanych, gwarantowane im ze strony państwa w art. 5 Konstytucji. Rada Miejska w Rumii wskazuje również na problemy związane z sytuacją, w której małżonek odmówi złożenia oświadczenia lub poda dane nieprawdziwe. Konsekwencje takiego zachowania będzie wówczas musiał ponieść radny lub inna osoba pełniąca funkcję publiczną. Stwarzanie takiego systemu zależności pomiędzy członkami rodziny jest sprzeczne z zasadą sprawiedliwości społecznej i godzi w fundamenty demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji). Narusza także art. 42 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym "odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźba kary przez ustawę obowiązująca w czasie jego popełnienia".
Wnioskodawca wskazuje, że ustawodawca uchwalając zaskarżone przepisy naruszył fundamentalną zasadę nie wprowadzania zmiany przepisów prawa w toku kadencji rad, w sposób mogący zdestabilizować funkcjonowanie organów samorządowych. Nowe regulacje prawne są bardziej rygorystyczne od poprzednio obowiązujących. Były one zaskakujące dla adresatów, którzy decydując się na kandydowanie w wyborach nie mogli przewidywać, że w najbliższej przyszłości zostaną zmienione przepisy określające ich prawa i obowiązki. Narusza to konstytucyjną zasadę zaufania obywateli do państwa i kształtowanego przezeń prawa (art. 2 Konstytucji). Wprowadzenie w toku kadencji nowych, bardziej restrykcyjnych uregulowań może spowodować rezygnację znacznej części radnych ze sprawowania mandatu, co może być uznane za naruszenie konstytucyjnie gwarantowanego trybu wyborów do organów gminy (art. 169 ust. 2 Konstytucji).
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia Ewa Łętowska, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Wiesław Johann.