Właściwość sądu P 1/03
30 czerwca 2003 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Wydziału Karnego Sądu Rejonowego w Opolu, co do zgodności z Konstytucją niektórych przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18 maja 2001 r. w sprawie utworzenia sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszaru właściwości.
Na mocy § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18 maja 2001 r. w sprawie utworzenia sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych... sprawy o określone przestępstwa wymienione w ustawie prawo prasowe oraz w ustawie o prawie autorskim, które miały miejsce na obszarze właściwości danego sądu okręgowego, rozpoznaje sąd rejonowy w mieście będącym siedzibą sądu okręgowego. Zdaniem Sądu Rejonowego w Opolu stan taki jest niezgodny z konstytucyjnie gwarantowanymi zasadami: podziału władzy (art. 10 Konstytucji), prawa do sądu (art. 45 Konstytucji) oraz określania ustroju i właściwości sądów w drodze ustawy (art. 176 Konstytucji).
Właściwość rzeczową sądu rejonowego określa art. 24 § 1 kodeksu postępowania karnego, który nie ma jednak charakteru zupełnego. § 7 zaskarżonego rozporządzenia stanowi jego uzupełnienie określające sądy rejonowych właściwe do rozpoznania w pierwszej instancji spraw o konkretne typy czynów zabronionych. Sąd Rejonowy z Opola uważa, ze brak jest podstaw faktycznych dla obowiązywania kwestionowanego przepisu. Został on bowiem wydany bez niezbędnej delegacji ustawowej, co narusza art. 176 ust. 2 Konstytucji, zgodnie z którym: "Ustrój i właściwość sądów oraz postępowanie przed sądami określają ustawy."
§ 7 zaskarżonego rozporządzenia wskazuje jako sąd właściwy w danej sprawie jednostkę, która często jest znacznie oddalona od miejsca popełnienia czynu karalnego. Utrudnia to realizację zasady rozpatrywania spraw "bez nieuzasadnionej zwłoki", a tym samym narusza konstytucyjnie gwarantowane prawo do sądu (art. 45 Konstytucji). Zdaniem Sądu Rejonowego w Opolu uregulowanie kwestii właściwości sądu powinno uwzględniać zasady organizacyjne pracy sądownictwa oraz gwarantować realizację uprawnień osób występujących w procesie karnym. Przepisy § 7 skutkują natomiast tym, że odległość dzieląca strony od siedziby właściwego sądu wzrasta do kilkudziesięciu kilometrów, co wywołuje poważne kłopoty ze stawiennictwem oraz narusza ekonomiczny aspekt prawa do sądu.
Rozprawie będzie przewodniczył Sędzia TK Jerzy Ciemniewski, a sprawozdawcą będzie Sędzia TK Marian Zdyb.