Zbiorowe układy pracy K 37/01
18 listopada 2002 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych o stwierdzenie zgodności niektórych przepisów Kodeksu Pracy regulujących zawieranie zbiorowych układów pracy z Konstytucją i ratyfikowanymi przez Polskę Międzynarodowymi Konwencjami.
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych jest organizacją pracodawców. Do jej ustawowych i statutowych uprawnień należy ochrona praw i reprezentowanie interesów zrzeszonych pracodawców wobec związków zawodowych pracowników organów władzy i administracji państwowej oraz organów samorządu terytorialnego. Konfederacja w swoim wniosku do Trybunału poddaje w wątpliwość konstytucyjność niektórych przepisów prawa pracy - m.in. art. 2417 § 4, art. 24114a §§ 1-3, art. 24118 §§ 1-5, art. 24119 § 2, art. 24128 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks Pracy
Art. 2417 § 4 KP stanowi, iż "W razie rozwiązania układu do czasu wejścia w życie nowego, stosuje się postanowienia układu dotychczasowego (...)." Zdaniem wnioskodawcy sformułowanie to uniemożliwia uwolnienie się od obowiązku stosowania się do postanowień nawet po upływie okresu, na który układ został zawarty. Również w przypadku, gdy wypowiedziany zostaje układ zawarty na czas nieokreślony niemożliwe jest automatyczne uwolnienie się od zawartych w tym układzie obowiązków. Sytuacja ta narusza zapisaną w Konstytucji i w przyjętych przez Polskę Międzynarodowych Konwencjach Pracy zasadę dobrowolności rokowań zbiorowych. Zaskarżona regulacja czyni z zawartego układu zbiorowego pracy zobowiązanie wieczyste, które bez zgody drugiej strony nie może przestać istnieć. W ten sposób art. 2417 § 4 KP uniemożliwia jednostronne wyjście z zobowiązań układowych.
Konfederacja pracodawców zaskarżyła także niektóre artykuły KP regulujące możliwości zawierania zbiorowych układów pracy przez federacje i konfederacje organizacji pracodawców i pracowników. Jej zdaniem fakt, iż zgodnie z art. 24114a §§ 1-3 zdolność układowa przysługuje w zasadzie wyłącznie organizacjom związkowym stopnia podstawowego, ogranicza możliwości negocjowania i zawierania ponadzakładowych układów zbiorowych pracy przez federacje i konfederacje w sposób naruszający gwarantowaną konstytucyjnie zasadę wolności związkowej (art. 59 Konstytucji RP).
Zdaniem wnioskodawcy niekonstytucyjna jest również regulacja art. 24118 §§ 1-5 mówiąca, iż generalizacja (rozszerzenie na inne podmioty) układu zbiorowego pracy następuje w drodze rozporządzenia właściwego ministra. Wnioskodawca uważa, że rozwiązanie to jest niezgodne z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, określającym zasady ustanawiania upoważnień ustawowych do wydawania rozporządzeń. Jego zdaniem akt generalizacji układu zbiorowego trudno uznać za akt wydawany w celu wykonania ustawy (w tym przypadku Kodeksu Pracy) oparty na szczegółowym upoważnieniu zawartym w ustawie.
W związku z powyższymi zarzutami PKPP wniosła o zbadanie: art. 2417 § 4, art. 24114a §§ 1-3, art. 24118 §§ 1-5, art. 24119 § 2, art. 24128 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks Pracy, pod kątem ich zgodności z Konstytucją RP, Konwencją nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy z dnia 9 lipca 1948 r. dotyczącą wolności związkowej i ochrony praw związkowych, Konwencją nr 98 Międzynarodowej Organizacji Pracy z dnia 1 lipca 1949 r. dotyczącą stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych, oraz z Europejską Kartą Społeczną z dnia 18 października 1961 r.
Rozprawie będzie przewodniczył Sędzia TK Jerzy Ciemniewski, a sprawozdawcą będzie Sędzia TK Marian Grzybowski.