Zasady rozliczania i opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne przez wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. SK 4/12
3 czerwca 2014 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Z. P. dotyczącą zasad rozliczania i opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne przez wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w części, w jakiej każe uważać za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność także wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, z art. 32 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 1 i 2 konstytucji.
Zdaniem skarżącej art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych narusza w sposób niedopuszczalny konstytucję, ponieważ każe uważać również wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. za osobę prowadzącą działalność pozarolniczą. Ustanawiając tym samym obowiązek rozliczania i opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, różnicuje traktowanie wspólników spółek z ograniczoną odpowiedzialnością ze względu na liczbę wspólników w danej spółce. Tak więc przepis ten w sposób różny traktuje podmioty podobne w sytuacji, gdy to różne traktowanie nie znajduje należytego uzasadnienia konstytucyjnego.
Skarżącą powołała się na m.in. na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 września 2000 r. (sygn. akt K 1/00), w którym Trybunał stwierdził, że wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą zawsze znajdować podstawę w odpowiednio przekonujących argumentach. Jak podkreśla, w przypadku zaskarżonego przepisu, jedynym kryterium różnicowania wspólników jest liczba wspólników. Wystarczy bowiem, aby w spółce choćby jeden udział należał do innej osoby, a spółka nie będzie już spółką jednoosobową, a tym samym żaden ze wspólników takiej spółki nie będzie miał obowiązku rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, niezależnie od tego, czy wspólnik większościowy posiada pełną kontrolę na działalnością spółki.
W opinii Z. P., to zróżnicowanie sytuacji prawnej wspólników spółki z o.o. ma cechy przypadkowości i pozbawione jest racjonalnego uzasadnienia. Widoczne jest to zwłaszcza, gdy porówna się dalszą część zaskarżonego przepisu, gdzie wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. postawiono – jak twierdzi skarżąca - w jednym rzędzie ze wspólnikami spółek osobowych: spółki jawnej, partnerskiej i komandytowej. Ustawodawca potraktował wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. identycznie jak wspólnika spółki osobowej, ignorując kapitałowy substrat spółki z o.o. oraz odrębność spółki od wspólnika. Stanowi to zaprzeczenie konstrukcji spółki z o.o. jako odrębnej od wspólników (czyli wkładu kapitałowego) osoby prawnej. Znamienne jest też to, że w tym zestawieniu brakuje wspólników spółki komandytowo – akcyjnej, czyli spółki uznawanej przez kodeks spółek handlowych za osobową, ale ze znaczną ilością elementów spółki kapitałowej oraz akcjonariuszy jednoosobowej spółki akcyjnej. Sytuacja tego ostatniego, jak zaznacza skarżąca, niewiele różni się od wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. Jedyna zaś różnica sprowadza się do tego, że spółka akcyjna jest podmiotem przynajmniej modelowo bardziej zaawansowanym organizacyjnie od spółki z o.o.
Według skarżącej, przyjęty przez ustawodawcę sposób rozwiązania sytuacji wspólników jednoosobowych spółek z o.o., którzy chcieli mieć tytuł do ubezpieczeń społecznych (tj. jednocześnie zasiadających w zarządzie spółki), przymusowo objął również tych wspólników, którzy takiego tytułu mieć nie chcieli. Tymczasem wystarczyło wprowadzić dobrowolne ubezpieczenie dla wszystkich wspólników spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, bez konieczności uciekania się do instrumentów dyskryminacyjnych – podkreśla skarżąca.
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia TK Teresa Liszcz, sprawozdawcą będzie sędzia TK Stanisław Rymar.