Zasady przyznawania dodatku do świadczenia pielęgnacyjnego. P 33/13
8 lipca 2014 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu dotyczące zasady przyznawania dodatku do świadczenia pielęgnacyjnego.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 12 ust. 1 ustawy z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim uzależnia przyznanie dodatku do świadczenia pielęgnacyjnego od spełnienia warunków określonych w art. 17 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, z art. 2, art. 18, art. 32 ust. 1 i art. 71 konstytucji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zadał pytanie prawne w związku z zaskarżoną do sądu decyzją samorządowego kolegium odwoławczego. Utrzymała ona w mocy decyzję dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej, wydaną z upoważnienia burmistrza, w której odmówiono przyznania dodatku do świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaną przez żonę opieką nad niepełnosprawnym mężem. Nie spełniona została bowiem przesłanka określona w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, czyli stan niepełnosprawności powstał później niż w terminach wskazanych w tym przepisie. Żona zaskarżyła decyzję SKO do sądu twierdząc, że naruszone zostały jej prawa nabyte oraz podstawowe wartości konstytucyjne, w tym zasada równości wobec prawa oraz zasada ochrony małżeństwa i rodziny.
Chodzi o 100 zł miesięcznie dodatku do świadczenia pielęgnacyjnego, jaki przysługiwał uprawnionym do świadczenia pielęgnacyjnego za każdy miesiąc w okresie od wejścia w życie nowelizacji (czyli od 1 stycznia 2013 r. ) do 30 czerwca 2013 r.
Zdaniem sądu pytającego, art. 12 ust. 1 nowelizacji narusza normy konstytucyjne, np. równości wobec prawa i równego traktowania przez władze publiczne (art. 18 i art. 32 ust. 1 konstytucji). Przepis ten uzależniając możliwość przyznania dodatku do świadczenia pielęgnacyjnego od spełnienia warunków określonych w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych wskazuje, że osobami uprawnionymi do uzyskania dodatku w pierwszej kolejności będą rodzice osoby wymagającej opieki, następnie opiekun faktyczny dziecka lub osoba będąca rodziną zastępczą spokrewnioną. A w końcu – inna osoba, na której zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności. W ocenie sądu, nie ulega wątpliwości, że po spełnieniu przesłanki określonej w art. 17 ust. 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych, także małżonkowi osoby wymagającej opieki przysługuje dodatek do świadczenia pielęgnacyjnego.
Zakwestionowany art. 12 ust. 1 stawiając warunek spełnienia wymogów określonych w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych sprawia, że uprawnionymi do dodatku będą w pierwszej kolejności rodzice. W efekcie więc małżonek osoby wymagającej opieki – np. kobiety, która wyszła za mąż po ukończeniu 16 lat i przed ukończeniem lat 18 lub osoby, która jest pełnoletnia, ale kontynuuje naukę i nie ukończyła 25 roku życia, u której niepełnosprawność powstanie po zawarciu przez małżeństwa – nie uzyska dodatku do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie ww. art. 12 ust. 1.
Jak podkreśla sąd, dodatku nie dostanie również małżonek osoby legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. I choć osobą niewątpliwie sprawującą opiekę nad osobą takiej opieki wymagającą będzie małżonek, to i tak nie uzyska on dodatku do świadczenia pielęgnacyjnego, jeśli żyć będzie przynajmniej jeden rodzic osoby wymagającej opieki.
Skoro dodatek do świadczenia pielęgnacyjnego, podobnie jak samo świadczenie pielęgnacyjne może być w obecnym stanie prawnym – jak wskazuje sąd – przyznany na rzecz osoby dorosłej, to odmowa wsparcia niektórych bliskich tylko z tego powodu, że niepełnosprawność powstała po ukończeniu 18. (25.) roku życia, może w ocenie WSA w Poznaniu podważać racjonalność ustawodawcy. Może być też sprzeczna z wymogami wynikającymi z art. 71 ust. 1 konstytucji.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marek Zubik, sprawozdawcą będzie sędzia TK Marek Kotlinowski.