Emerytura; kapitał początkowy; wymiar składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób pełniących czynną służbę w Wojsku Polskim przed dniem 1 stycznia 1999 roku. SK 53/13
24 lipca 2014 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną R. J. dotyczącą emerytury, kapitału początkowego i wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób pełniących czynną służbę w Wojsku Polskim przed 1 stycznia 1999 r.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 174 ust. 2 pkt 1 i ust. 3 w związku z art. 15, art. 16, art. 17 ust. 1 i 3 i art. 18 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim dla okresu odbywania przez ubezpieczonego obowiązkowej służby wojskowej, przypadającej przed 1 stycznia 1999 r., nie przewidują przyjmowania za podstawę wymiaru składek kwoty obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, ewentualnie obowiązującej w tym okresie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pełniących czynną służbę w Wojsku Polskim - z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 65 ust. 1, 2 i 4, art. 67 ust. 1 i 2 oraz art. 85 ust. 1 konstytucji.
Powodem złożenia skargi konstytucyjnej było odrzucenie apelacji skarżącego, w której domagał się on przyjęcia za podstawę wymiaru składek, dla okresu odbywania przez niego obowiązkowej służby wojskowej, przypadającej przed 1 stycznia 1999 r., kwoty odpowiadającej podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pełniących czynną służbę w Wojsku Polskim, w miejsce przyjętego przez ZUS, a następnie przez sąd okręgowy, wynagrodzenia równego 0 zł. Jak podkreśla R. J., orzeczenie zostało oparte na okoliczności, że w okresie przed 1 stycznia 1999 r. nie były płacone składki na ubezpieczenie społeczne za osoby odbywające obowiązkową zasadniczą służbę wojskową. W konsekwencji kapitał początkowy, od którego wysokości zależy wysokość emerytury (i renty) jest zaniżony ze względu na pełnienie obowiązkowej służby wojskowej.
Zdaniem R. J., sposób uwzględniania lat obowiązkowej służby wojskowej dyskryminuje osoby odbywające obowiązkową służbę wojskową przed 1 stycznia 1999 r. w stosunku do osób odbywających służbę wojskową po 31 grudnia 1998 r., za których składki opłaca państwo oraz do innych pracowników, dla których na mocy art. 15 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS przyjmowane jest do wyliczeń kapitału początkowego wynagrodzenie równe minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek, a w przypadku osób zatrudnionych przed 1 stycznia 1999 r. nie ma znaczenia fakt nieopłacania przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne. Zaskarżone przepisy dyskryminują wreszcie osoby odbywające obowiązkową służbę wojskową przed 1 stycznia 1999 r. w stosunku do rolników, dla których lata obowiązkowej służby wojskowej przypadającej przed 1 stycznia 1999 r. są liczone w pełni jako lata składkowe, i osób duchownych, zwolnionych z płacenia składek za okresy przebywania na misjach, dla których to okresów do obliczeń kapitału początkowego jest przyjmowana wysokość wynagrodzenia duchownego w okresie, w którym składki były płacone.
Jak podkreśla skarżący, zasada niedyskryminacji oznacza, że osoby znajdujące się w podobnej sytuacji czy należące do podobnych grup nie powinny być traktowane w sposób odmienny. Tymczasem każda z ww. grup jest grupą podobną do grupy osób odbywających służbę wojskową przed 1 stycznia 1999 r. Jedyna różnica między osobami odbywającymi służbę wojskową przed 1 stycznia 1999 r. i po 31 grudnia 1998 r. polega na tym, że wraz z wprowadzeniem kapitałowego systemu ubezpieczeń społecznych, to państwo rozpoczęło opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne za osoby odbywające obowiązkową służbę wojskową. Wyższa emerytura tych osób jest więc, co podkreśla R. J., finansowana z publicznych pieniędzy.
W opinii skarżącego, ustawowe pozbawienie danej osoby możliwości pracy i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez dwa lata, a następnie obniżanie należnego świadczenia z powodu, że składki nie zostały opłacone, jest sprzeczne z zasadami sprawiedliwości społecznej. Skoro, jak podkreśla R. J., to państwo ograniczało prawo osób realizujących obowiązek obrony Ojczyzny do swobodnego wyboru zatrudniania i otrzymania co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz opłacania związanych z tym składek na ubezpieczenie społeczne, to państwo nie powinno z tego powodu przewidywać dla takich osób negatywnych skutków w zakresie ich prawa do emerytury i obliczania jej wysokości.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Wojciech Hermeliński, sprawozdawcą będzie sędzia TK Marek Kotlinowski.