Ograniczenie korzystania z prawa własności w zakresie zasad zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. SK 7/13
23 września 2014 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną D. K. dotyczącą ograniczenia korzystania z prawa własności w zakresie zasady zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 136 ust. 3 i art. 216 w związku z art. 98 i art. 112 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami w zakresie, w jakim wykluczają stosowanie przepisów rozdziału 6 działu III powyższej ustawy do nieruchomości przejętych (nabytych) przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego na podstawie art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, z art. 32 i art. 64 ust. 2 w związku z art. 2, art. 21, art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 1 i 3 konstytucji. Chodzi o naruszenie zasady równości, zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasady sprawiedliwości społecznej, a także ochrony prawa własności i proporcjonalności w ograniczeniu korzystania z prawa własności w zakresie zasady zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.
Decyzją burmistrza miasta i gminy z 1998 r. dokonano podziału działki stanowiącej własność skarżącej, i wydzielono z niej m.in. działkę przeznaczoną pod komunikację. Działka ta stała się własnością gminy. Na wydzielonej działce nie zrealizowano w ciągu 10 lat żadnej inwestycji drogowej. Skarżąca zwróciła się z wnioskiem o jej zwrot. Organ I instancji (starosta) umorzył postępowanie w sprawie zwrotu nieruchomości z uwagi na fakt, że zakres przedmiotowy ustawy o gospodarce nieruchomościami w kwestii zwrotu nieruchomości obejmuje tylko nieruchomości przejęte na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego na podstawie decyzji o wywłaszczeniu oraz zdarzeń prawnych w sposób wyczerpujący wymienionych w art. 216 ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.g.n.). Skarżąca odwołała się od tej decyzji, ale organ II instancji (wojewoda) utrzymał ją w mocy, wskazując, że nie zachodzi naruszenie prawa. Zarzuty zawarte w odwołaniu zostały uznane za bezpodstawne, gdyż w przypadku nieruchomości skarżącej nie została wydana decyzja o wywłaszczeniu tylko decyzja o podziale w trybie art. 98 ustawy o gospodarce nieruchomościami, a tym samym nie mogły w sprawie znaleźć zastosowania przepisy o zwrocie wywłaszczonych nieruchomości. Wojewódzki sąd administracyjny oddalając skargę stwierdził w uzasadnieniu, że nie każde odjęcie prawa własności należy rozumieć jako wywłaszczenie. Naczelny Sąd Administracyjny skargę kasacyjną oddalił. Zdaniem NSA, skoro obowiązujące przepisy, nie przewidują możliwości zwrotu nieruchomości, której własność przeszła na gminę, postępowanie administracyjne, jako bezprzedmiotowe, ulega umorzeniu.
Zdaniem skarżącej porównanie sytuacji objętych art. 112 w związku z art. 113 ust. 1 u.g.n. a art. 98 ust 1 u.g.n. (przejęcie przez podmiot publicznoprawny części nieruchomości wydzielonej pod drogi w wyniku podziału nieruchomości na wniosek właściciela) oraz sytuacji objętych ustawami wskazanymi w art. 216 u.g.n., pokazuje podobieństwo opisywanych w nich stanów prawnych. Dlatego pominięcie w art. 136 ust. 3 i art. 216 u.g.n. możliwości żądania przez poprzedniego właściciela zwrotu nieruchomości nabytej przez podmiot publicznoprawny na podstawie art. 98 u.g.n. narusza konstytucyjne zasady równości i ochrony własności. Pominięcie to, zdaniem skarżącej, koliduje również z zasadami zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz sprawiedliwości społecznej.
Ponadto skarżąca podkreśla, że prawo żądania zwrotu wywłaszczonej działki od podmiotu publicznoprawnego podlega ochronie na mocy art. 21 i art. 64 konstytucji. Zróżnicowanie podmiotów znajdujących się w analogicznej sytuacji faktycznej i prawnej, poprzez przyznanie jednym roszczenia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, a drugim odmówienie tego, nie znajduje uzasadnienia w wartościach konstytucyjnych. Dlatego, zdaniem skarżącej, wprowadzone w zaskarżonych przepisach ograniczenia są sprzeczne konstytucją.
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, sprawozdawcą będzie prezes TK Andrzej Rzepliński.