Niewykonanie upoważnienia ustawowego; tryb postępowania przed konsulem K 8/14
28 października 2014 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący niewykonania upoważnienia ustawowego i trybu postępowania przed konsulem.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
1) art. 31 ust. 1 ustawy z 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej z art. 92 ust. 1 konstytucji;
2) zarządzenia Ministra Spraw Zagranicznych z 4 listopada 1985 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przed konsulem z art. 93 ust. 1 i ust. 2 zdanie 2 w związku z art. 87 ust. 1 konstytucji.
Na podstawie zaskarżonego art. 31 ust. 1 ustawy o funkcjach konsulów RP, Minister Spraw Zagranicznych może wydać rozporządzenie, w którym określi szczegółowy tryb postępowania przed konsulem. Do dziś jednak z tej możliwości nie skorzystał. Wydał natomiast zarządzenie w sprawie szczegółowego trybu postępowania przed konsulem. Jak podkreśla Rzecznik Praw Obywatelskich, w sprawie niewykonania delegacji ustawowej i niewydania rozporządzenia wielokrotnie występował do Ministra Spraw Zagranicznych. Pierwszy raz - pismem z 7 grudnia 2004 r. Według RPO, sytuacja, w której prawa i obowiązki obywateli uregulowane są przepisami aktu nie będącego źródłem prawa powszechnie obowiązującego powoduje stan niepewności prawnej dla obywateli oraz konsulów.
Jak zauważa Rzecznik Praw Obywatelskich, zgodnie z art. 78 ustawy z 22 grudnia 2000 r. o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, zarządzenie zachowuje moc obowiązującą do czasu zastąpienia go rozporządzeniem. Wprawdzie ustawa ta nie przewiduje terminu obowiązywania zarządzeń, to jednak – jak twierdzi wnioskodawca – długotrwała bezczynność organu upoważnionego do wydania rozporządzenia, w doktrynie odbierana jest jako ewidentna sprzeczność z przepisami konstytucji.
Na mocy art. 31 ust. 2 ustawy o funkcjach konsulów RP w sprawach należących do właściwości konsula stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania administracyjnego dotyczące skarg i wniosków, z tym że organem wyższego stopnia w rozumieniu k.p.a. jest Minister Spraw Zagranicznych. Przepisów k.p.a. o ogólnym postępowaniu administracyjnym nie stosuje się do postępowania w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych. Ustawa o funkcjach konsulów RP nie zawiera przepisu, który pozwalałby na stosowanie przepisów k.p.a. w całości lub w części do postępowania w sprawach należących do właściwości polskich urzędów konsularnych. W praktyce więc szczegółowy tryb postępowania przed konsulem, włączając w to tryb wszczynania, prowadzenia i zakończenia postępowania, terminy załatwiania spraw, rozstrzygania, tryb odwołania od rozstrzygnięć konsula oraz tryb przekazywania spraw organom polskim, uregulowany jest zaskarżonym zarządzeniem Ministra Spraw Zagranicznych. W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich budzi to poważne wątpliwości.
Rozporządzenia wydawane są w celu wykonania ustawy. Merytoryczny zakres aktu wykonawczego nie może być szerszy niż ten określony w ustawie. Nie może on też regulować kwestii, które w ogóle nie zostały uregulowane w ustawie. Tryb postępowania przed konsulem, jak twierdzi RPO, nie został uregulowany w ustawie. Nie można więc mówić, że rozporządzenie wykonuje ustawę. Z tego też względu wykonanie dyspozycji ustawowej polegającej na określeniu „szczegółowego trybu postępowania” nie jest możliwe.
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia TK Teresa Liszcz, sprawozdawcą będzie sędzia TK
Maria Gintowt-Jankowicz.