Zakres immunitetu parlamentarnego K 2/14
21 kwietnia 2016 r. o godz. 11:00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie publicznie ogłosi wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym dotyczący wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie zakresu immunitetu parlamentarnego.
Trybunał Konstytucyjny ogłosi wyrok w sprawie zgodności art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora w części zawierającej wyrazy "a także inną działalność związaną nieodłącznie ze sprawowaniem mandatu" z art. 105 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 47 oraz z art. 2 konstytucji, a także z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich działalność wchodząca w zakres sprawowania mandatu posła i senatora określona w art. 105 ust. 1 konstytucji, jest doprecyzowana w art. 6 ust. 2 ustawy o wykonywaniu mandatu. Czynności wyraźnie wymienione w tym przepisie z pewnością mieszczą się w konstytucyjnie określonej działalności chronionej immunitetem jako wchodzącej w zakres sprawowania mandatu. Natomiast zawarte w kwestionowanym przepisie wyrażenie „inna działalność związana nieodłącznie ze sprawowaniem mandatu” prowadzi do rozszerzenia ochrony przed odpowiedzialnością na inne działania niż chronione przepisami konstytucji, a tym samym rozszerza immunitet parlamentarny uregulowany konstytucją.
Ponadto kwestionowany przepis w ocenie Rzecznika prowadzi do naruszenia konstytucyjnej zasady równości, która stanowi, że wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Immunitet materialny ustanowiony w przepisach konstytucji jest bowiem wyjątkiem od zasady równego traktowania obywateli w zakresie ukształtowania zasad odpowiedzialności prawnej, tymczasem art. 6 ust. 2 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora rozszerza zakres immunitetu i prowadzi tym samym do naruszenia konstytucji.
W ocenie Wnioskodawcy, w granicach dopuszczalnych odstępstw od zasady równości nie mieści się nieponoszenie odpowiedzialności, bez zgody Sejmu, za czyny określone w art. 6 ust. 2 ustawy w części zawierającej wyrazy „a także inną działalność związaną nieodłącznie ze sprawowaniem mandatu”. Immunitet realizuje potrzebę zapewnienia parlamentarzystom niezależności w działaniu. Dla osiągnięcia tej wartości, zdaniem RPO, wystarczające jest uregulowanie immunitetu określone w art. 105 ust. 1 konstytucji, a tym samym dodatkowe rozszerzenie immunitetu prowadzi do naruszenia konstytucyjnej zasady równości.
Rozszerzenie immunitetu na inne działania niż chronione przez art. 105 ust. 1 konstytucji, prowadzi zdaniem Rzecznika do niezgodnego z ustawą zasadniczą ograniczenia art. 45 ust. 1 konstytucji, który stanowi, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
W ocenie Wnioskodawcy, zakwestionowana norma prowadzi też do naruszenia art. 47 konstytucji. Rzecznik podnosi, że cześć i dobre imię ma ogromne znaczenie w życiu każdej jednostki. Państwo ma nie tylko obowiązek ochrony tego uprawnienia w sensie negatywnym, czyli nieingerowania w cześć i dobre imię. Dodatkowo przepis nakłada na państwo obowiązki pozytywne, które przejawiają się w konieczności ustanowienia mechanizmów, umożliwiających ochronę naruszonych działaniem osób trzecich czci i dobrego imienia. Jednym z takich mechanizmów jest ochrona sądowa w przypadku naruszenia dóbr osobistych, której ograniczenie przez immunitet parlamentarny może prowadzić do naruszenia tego prawa.
RPO ponadto wskazuje, że na podstawie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka odrzucenie przez sąd pozwu z powodu immunitetu parlamentarnego, którego podstawy zostaną oparte na art. 6 ust. 2 ustawy o wykonywaniu mandatu, w zakresie w jakim zachowanie zostanie zakwalifikowane jako inna działalność związana nieodłącznie ze sprawowaniem mandatu prowadzi do naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Przewodniczący składu orzekającego: prezes TK Andrzej Rzepliński, sprawozdawca- sędzia TK Leon Kieres.