Zasady wpisywania zabytków ruchomych na Listę Skarbów Dziedzictwa; zasady przejęcia zabytku ruchomego na własność Skarbu Państwa Kp 2/15
25 maja 2016 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie publicznie ogłosi wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym dotyczący wniosku Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie zasad wpisywania zabytków ruchomych na Listę Skarbów Dziedzictwa (zasady przejęcia zabytku ruchomego na własność Skarbu Państwa).
Trybunał Konstytucyjny ogłosi wyrok w sprawie zgodności:
1) art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 10 lipca 2015 roku o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawy o muzeach w części dodawanego do ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami art. 14a ust. 2 – z art. 2 i art. 64 konstytucji,
2) art. 1 pkt 20 lit b ustawy z dnia 10 lipca 2015 roku o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawy o muzeach w części dodawanego w art. 50 ust. 4 ustawy, o której mowa w pkt 1, punktu la – z art. 2 oraz art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Zdaniem wnioskodawcy art. 14a ust. 2, który ma zostać wprowadzony do ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, narusza zasadę przyzwoitej legislacji i wywiedzioną z niej zasadę określoności przepisów prawa w zakresie wskazania cech zabytku ruchomego podlegającego wpisowi na Listę Skarbów Dziedzictwa. Prezydent RP wskazał, że sposób ustalania cech zabytku pozwalających zakwalifikować go do objęcia nową formą ochrony jest nieprecyzyjny i nadmiernie skomplikowany. Umożliwia ponadto zbyt daleko posuniętą dowolność organu administracji w podejmowaniu decyzji o wpisie na Listę Skarbów Dziedzictwa. Zwrócił też uwagę, że w ustawie nie przewidziano szczegółowej procedury ustalania cech zabytku, która uwzględniałaby prawa i interesy dysponentów w trakcie postępowania związanego z wpisem.
W ocenie wnioskodawcy, art. 50 ust. 4 pkt la dodawany do ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zobowiązujący ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego do przejęcia zabytku ruchomego na własność Państwa narusza konstytucyjne zasady pewności i bezpieczeństwa prawnego oraz zaufania do państwa i prawa. Sformułowanie kwestionowanego przepisu nie pozwala bowiem jednoznacznie ustalić, kiedy następuje niemożność usunięcia zagrożenia dla zabytku wpisanego na Listę Skarbów Dziedzictwa i czy na ustalenie wystąpienia tej niemożności ma wpływ zachowanie właściciela lub posiadacza zabytku. Kwestionowany przepis nie spełnia również zdaniem wnioskodawcy wymagań poprawnej legislacji. Nie zapewnia też jednolitego stosowania prawa, gdyż każdy przepis ograniczający konstytucyjne wolności powinien być sformułowany w sposób pozwalający jednoznacznie ustalić, kto i w jakiej sytuacji podlega ograniczeniom.
Wnioskodawca stwierdza ponadto, że kwestionowany przepis nieproporcjonalnie ingeruje w istotę prawa własności. Dodatkowo ustawa nie określa procedury przejmowania zabytku na własność Skarbu Państwa. Utrudnia to dysponentom korzystanie z przysługujących im praw, wywołuje niepewność w stosunkach prawnych i zmusza do oczekiwania na ukształtowanie się jednolitego orzecznictwa, co jest niezgodne z konstytucyjną zasadą ochrony prawa własności.
Przewodniczący składu orzekającego: prezes TK Andrzej Rzepliński, sprawozdawca- sędzia TK Stanisław Rymar.