Referendum; środki prawne w kampaniach referendalnych; prawo do sądu K 10/15
20 kwietnia 2017 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosi orzeczenie wydane na posiedzeniu niejawnym dotyczące wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie środków prawnych w kampaniach referendalnych (prawo do sądu).
Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosi orzeczenie w sprawie zgodności:
- art. 44 ust. 3 zdanie 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 roku o referendum ogólnokrajowym w zakresie w jakim wyłącza dopuszczalność wznowienia postępowania z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 konstytucji;
- art. 35 ust. 3 zdanie 3 ustawy z dnia 15 września 2000 roku o referendum lokalnym w zakresie w jakim wyłącza dopuszczalność wznowienia postępowania z art. 45 ust. 1 oraz z art. 77 ust. 2 konstytucji.
Kwestionowane przepisy normują wnoszenie środków prawnych w kampaniach referendalnych. Jeżeli bowiem plakaty, ulotki, hasła lub inne formy prowadzonej kampanii referendalnej dotyczące referendum ogólnokrajowego lub referendum lokalnego zawierają dane lub informacje nieprawdziwe uprawniony podmiot może wystąpić do sądu okręgowego z odpowiednim wnioskiem.
W obydwu kwestionowanych regulacjach przewidziane zostały 24 - godzinne terminy na: rozpoznanie wniosku przez sąd okręgowy, złożenie zażalenia oraz rozpoznanie zażalenia przez sąd apelacyjny. Ponadto w obydwu postępowaniach nie jest możliwe wzruszenie orzeczenia wydanego przez sąd II instancji. Zakwestionowane przez wnioskodawcę normy stanowią bowiem, że na postanowienie sądu apelacyjnego nie przysługuje środek zaskarżenia i podlega ono natychmiastowemu wykonaniu.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich mając na względzie cel tych postępowań, ich przyśpieszenie, jak też uproszczenie, jest z pewnością niezmiernie ważne z punktu widzenia prowadzonych kampanii, ale może jednocześnie prowadzić do utrzymania w obrocie prawnym rozstrzygnięcia, które nie będzie odpowiadać wymogom praworządności. Skutkiem natomiast przyśpieszenia postępowania sądowego nie może być utrzymanie tego rodzaju rozstrzygnięcia w obrocie prawnym.
Zdaniem wnioskodawcy, wykluczenie możliwości uzyskania rozstrzygnięcia, które byłoby zgodne z zasadami sprawiedliwości, należy uznać za naruszenie przez ustawodawcę konstytucyjnej gwarancji związanej z prawem do sądu, w zakresie, w jakim ustawodawca nie zapewnił odpowiednio ukształtowanej procedury sądowej oraz zamknął drogę sądową dochodzenia naruszonych praw.
Według wnioskodawcy, regulacja uniemożliwiająca wznowienie postępowania jest niezgodna z konstytucyjnym prawem do sądu i godzi w zakaz zamykania drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw, unormowany w art. 77 ust. 2 konstytucji.
Przewodnicząca składu orzekającego: sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, sprawozdawca- sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski.