Uchwała w sprawie powołania komisji śledczej U 2/24
6 listopada 2024 r. o godz. 11:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Grupy Posłów na Sejm dotyczący uchwały w sprawie powołania komisji śledczej.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności:
1) art. 1 i 2 Uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w formie głosowania korespondencyjnego (dalej: Uchwała) z art. 111 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w związku z art. 95 ust. 2 oraz art. 2 Konstytucji, art. 7 Konstytucji RP, art. 45 ust. 1 Konstytucji RP (w zakresie standardu rzetelnego procesu) oraz art. 1 i art. 2 ustawy z dnia 21 stycznia 1999 r o sejmowej komisji śledczej z powodu braku precyzyjnego określenia, że przedmiotem badania przez Komisję jest wyłącznie ekstraordynaryjny tryb wyborów w formie korespondencyjnej, a nie zwykłe czynności podejmowane w każdych wyborach Prezydenta RP, co umożliwia prowadzenie faktycznych prac Komisji w zakresie działania administracji rządowej w każdych wyborach,
2) art. 1 i 2 Uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r w formie głosowania korespondencyjnego z art. 111 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w związku z art. 95 ust. 2 oraz art. 2 Konstytucji, art. 7 Konstytucji RP, art. 45 ust. 1 Konstytucji RP (w zakresie standardu rzetelnego procesu) oraz art. 1 i art. 2 ustawy z dnia 21 stycznia 1999 r o sejmowej komisji śledczej z powodu braku precyzyjnego określenia horyzontu czasowego sprawy badanej przez Komisję Śledczą,
3) art. 1 i 2 Uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w formie głosowania korespondencyjnego z art. 111 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w związku z art. 95 ust. 2 oraz art. 2 Konstytucji, art. 7 Konstytucji RP, art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z 146 ust. 1 i 4 Konstytucji RP, w zw. z art. 149 ust. 1 Konstytucji RP, w zw. z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 1 i art. 2 ustawy z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej z powodu braku precyzyjnego określenia horyzontu czasowego i przedmiotowego sprawy badanej przez Komisję Śledczą, w tym na działanie mające oceniać skutki prawnomiędzynarodowe formy prawnej zmiany terminu wyborów, formy prawnej wycofania z obiegu prawnego decyzji w postaci wygaszenia czy uchylenia decyzji o organizacji wyborów korespondencyjnych, co jest kompetencją MSZ w każdych wyborach niezależnie od ich korespondencyjnej formy, a wynika ze zobowiązań prawnomiędzynarodowych Polski w zakresie wzajemnej obserwacji wyborów przez organy OBWE i UE, a także skutków takiej decyzji dla przeprowadzenia wyborów za granicą,
4) art. 1 i 2 Uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w formie głosowania korespondencyjnego z art.
111 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w związku z art. 95 ust. 2 oraz art. 2 Konstytucji, art. 7 Konstytucji RP, art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 128 ust. 2 Konstytucji RP, w zakresie badania uprawnienia Marszałka Sejmu do wyznaczenia Wyborów Prezydenckich i art. 129 ust. 1 Konstytucji RP, w zakresie stwierdzenia legalności wyborów przez Sąd Najwyższy oraz art. 1 i art. 2 ustawy z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej z powodu braku ograniczenia prac Komisji śledczej do działań administracji rządowej w art. 1 Uchwały, więc w zakresie ingerencji w kompetencje organów konstytucyjnych, Marszałka Sejmu, Sądu Najwyższego,
5) art. 1 i 2, ust. 1 lit. a i b Uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w formie głosowania korespondencyjnego z art. 111 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 173 Konstytucji RP, art. 175 ust.l Konstytucji RP, 183 ust. 1 i 2 Konstytucji RP; art. 188 Konstytucji RP, 198 ust. 1 i 2 Konstytucji RP; oraz art. 1 i art. 2 ustawy z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej w zakresie „oceny legalności” działań, więc w zakresie naruszenia przez Uchwałę powołującą Komisję trójpodziału władzy i ingerencję w kompetencję Sądów, Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu,
6) art. 2, ust. 4 Uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w formie głosowania korespondencyjnego z art. 111 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 1 i art. 2 ustawy z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej w zakresie nieprecyzyjności i możliwości oceny przez Komisję wszelkich innych aktów prawnych, decyzji, poleceń lub postanowień wydawanych przez administrację rządową, także tych, które są typową i zwykłą pracą administracji rządowej w każdych wyborach prezydenckich.
Zdaniem Grupy Posłów na Sejm (dalej: Wnioskodawca) przedmiotem badania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w formie głosowania korespondencyjnego (dalej: Komisja) nie może być ogólny tryb i sposób przeprowadzania wszelkich wyborów prezydenckich, bowiem nie można uznać tego za jeden przedmiot badania. Brak wskazania, że Komisja zajmuje się wyłącznie ekstraordynaryjnym trybem wyborów w formie korespondencyjnej, a nie zwykłymi czynnościami podejmowanymi przy organizacji każdych wyborów Prezydenta RP, umożliwia Komisji prowadzenie faktycznych prac w zakresie działania administracji rządowej w każdych wyborach, co w ocenie Wnioskodawcy jest niezgodne z Konstytucją.
Wnioskodawca wskazuje również, że brak precyzyjnego określenia czasowego zakresu oznacza, że Komisja może dowolnie określać horyzont czasowy swojej pracy, co narusza art. 111 ust. 1 Konstytucji.
Nie może być ponadto, zdaniem Wnioskodawcy, przedmiotem badań Komisji kwestia formy prawnej i ocena skutków prawnomiędzynarodowych wycofania z obiegu prawnego decyzji w postaci wygaszenia czy uchylenia decyzji o organizacji wyborów korespondencyjnych, co jest kompetencją MSZ i wynika ze zobowiązań prawnomiędzynarodowych Polski w zakresie wzajemnej obserwacji wyborów przez organy OBWE i UE. To także inna kolejna sprawa w rozumieniu art. 2 i 111 Konstytucji RP.
Wnioskodawca ponadto wskazuje, że zakres podmiotowy art. 1 Uchwały nie został ograniczony do działań administracji rządowej, ale obejmuje także, np. władzę sądowniczą, co jest niezgodne z Konstytucją. Sama treść art. 1 Uchwały pozwala na ocenę i ingerencję w kompetencje organów konstytucyjnych, Marszałka Sejmu i Sądu Najwyższego.
Zdaniem Wnioskodawcy nie może być przedmiotem prac sejmowej komisji śledczej „ocena legalności” działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta RP. W zakresie „oceny legalności" działań kogokolwiek właściwe są wyłącznie Sądy i Trybunały. Nielegalność działań nie może być stwierdzona przez Sejm, więc tym bardziej przez komisję sejmową. Komisja ma prawo stwierdzać nieprawidłowości, nieścisłości, ale nie może oceniać kwestii legalności.
W ocenie Wnioskodawcy art. 2 ust. 4 Uchwały, w zakresie nieprecyzyjności i możliwości oceny przez Komisję wszelkich innych aktów prawnych, decyzji, poleceń lub postanowień wydawanych przez administrację rządową, także tych, które są typową i zwykłą pracą administracji rządowej w każdych wyborach prezydenckich jest niezgodny z Konstytucją. Jak wskazuje Wnioskodawca, duża część prac związanych z organizacją wyborów korespondencyjnych była tożsama z pracami przy każdych innych wyborach Prezydenta RP. Ten element, zdaniem Wnioskodawcy, nie powinien być w ogóle przedmiotem zainteresowania Komisji.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Krystyna Pawłowicz - przewodniczący, sędzia TK Bogdan Święczkowski - sprawozdawca, prezes TK Julia Przyłębska.