Kodeks karny - zróżnicowanie prawa do orzeczenia kary łącznej ze względu na moment uprawomocnienia się poszczególnych kar jednostkowych lub łącznych K 16/16
Data: 21 VI 2018 godz.: 13.34
27 czerwca 2018 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna w pełnym składzie wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zróżnicowania prawa do orzeczenia kary łącznej ze względu na moment uprawomocnienia się poszczególnych kar jednostkowych lub łącznych.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw – w zakresie, w jakim różnicuje prawo do orzeczenia kary łącznej ze względu na moment uprawomocnienia się poszczególnych kar jednostkowych lub łącznych – z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Wnioskodawca wskazał, że ustawa z 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw dokonała daleko idących zmian w zakresie przepisów dotyczących kary łącznej. Ustawodawca m.in. odstąpił od obowiązującej wcześniej przesłanki realnego zbiegu przestępstw polegającej na ich nieprzedzieleniu wyrokiem, chociażby nieprawomocnym, co do któregokolwiek z nich, zawęził zakres kar podlegających łączeniu, wykluczając z niego kary wykonane w całości, a także uregulował na nowo szereg innych zasad łączenia kar. Zmiany te, w ocenie wnioskodawcy, dotykają samej istoty kary łącznej, gdyż wprowadzają jej nowy, oparty na innej niż dotychczasowy filozofii, model.
Z art. 19 ust. 1 ustawy z 20 lutego 2015 r. wynika, że jeżeli wszystkie mające podlegać łączeniu kary zostały prawomocnie orzeczone przed dniem wejścia w życie ustawy z 20 lutego 2015 r., zastosowanie nowych zasad orzekania kary łącznej wprowadzonych tą ustawą jest wyłączone, a zastosowane zostaną przepisy kodeksu karnego (dalej: k.k.) w brzmieniu sprzed nowelizacji. Ponadto, jeśli co najmniej jedna z mających podlegać łączeniu kar uprawomocniła się po wejściu w życie ustawy z 20 lutego 2015 r., to zastosowanie znajdzie ogólna reguła wyrażona w art. 4 § 1 k.k. Oznacza to, że co do zasady stosuje się wówczas k.k. w brzmieniu znowelizowanym ustawą z 20 lutego 2015 r., jednakże należy stosować k.k. w brzmieniu sprzed tej nowelizacji, jeżeli jest ono względniejsze dla sprawcy.
W ocenie wnioskodawcy, kwestionowany przepis jest sprzeczny z konstytucyjną zasadą równości obywateli wobec prawa, z której wynika nakaz jednakowego traktowania tych adresatów norm prawnych, którzy charakteryzują się w takim samym stopniu tą samą cechą relewantną. Gdy chodzi o stosowanie kary łącznej, cechą taką jest, zdaniem wnioskodawcy, moment popełnienia przestępstwa. Wprowadzone natomiast w kwestionowanym przepisie kryterium - decydujące o stosowaniu zasad orzekania kary łącznej obowiązujących przed lub po nowelizacji dokonanej ustawą z 20 lutego 2015 r. - ma charakter racjonalnie nieuzasadniony i arbitralny. Art. 19 ust. 1 ustawy z 20 lutego 2015 r. pozostaje, zdaniem wnioskodawcy, w sprzeczności nie tylko z celami i funkcjami prawa karnego, ale także z podstawowymi założeniami systemu ustrojowego Rzeczypospolitej Polskiej. O arbitralności przedmiotowej regulacji świadczy chociażby fakt, że może ona stanowić asumpt do popełnienia kolejnego przestępstwa, aby móc skorzystać z nowych zasad orzekania kary łącznej wprowadzonych ustawą z 20 lutego 2015 r. – podkreśla wnioskodawca.
Przewodniczącym składu orzekającego będzie prezes TK Julia Przyłębska, sprawozdawcą będzie sędzia TK Leon Kieres.