Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe warunkująca przyznanie zasiłku chorobowego SK 20/18
Data: 3 VII 2019 godz.: 14.56
3 lipca 2019 r. o godz. 10:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej J. N. dotyczącej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe warunkującej przyznanie zasiłku chorobowego.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 18 ust. 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych jest zgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Rozpoznawana sprawa dotyczyła możliwości skorzystania z uprawnienia do zmniejszenia najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przypadku niezdolności do pracy osoby prowadzącej pozarolniczą działalność. Skarżący nie mógł skorzystać z tego uprawnienia, ponieważ nie opłacił składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. W ocenie skarżącego oznacza to nieusprawiedliwioną selekcję obywateli w zakresie uprawnienia do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę. W konsekwencji skarżący zarzucił naruszenie art. 67 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz z art. 2 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że kryterium zróżnicowania ubezpieczonych, jakim jest – według kwestionowanego przepisu – opłacanie składek na ubezpieczenie chorobowe, pozostaje w racjonalnym związku z celem i treścią ocenianej regulacji. Uznał za racjonalne przyjęcie przez ustawodawcę założenia, że obniżenie składek na jedno z ubezpieczeń (w tym przypadku – emerytalno-rentowe) uzależnione jest miedzy innymi od opłacania składki na inne ubezpieczenie (w tym przypadku – chorobowe). Zaskarżony przepis nie prowadzi do nieproporcjonalnego pogorszenia sytuacji grupy ubezpieczonych, do której należy skarżący. Trybunał zauważył, że podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe dla osób prowadzących pozarolniczą działalność jest określona korzystniej niż w przypadku ogółu ubezpieczonych, a rozwiązanie prawne zawarte w art. 18 ust. 10 u.s.u.s. stanowi dodatkową preferencję. Dlatego uzależnienie możliwości zmniejszenia przez te osoby najniższego wymiaru składki emerytalno-rentowej od opłacenia przez nie składki dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego trudno uznać za wyraz nieproporcjonalnego potraktowania.
Trybunał stwierdził także, że konieczność opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe jako warunek obniżenia składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe jest uzasadniona w świetle art. 67 ust. 1 Konstytucji. Ubezpieczenia społeczne, w ramach których są płacone składki, stanowią zespół instrumentów umożliwiających wykonanie konstytucyjnego obowiązku zabezpieczenia społecznego. Dla zachowania realnej wartości wypłacanych uprawnionym środków, przy jednoczesnym bilansowaniu systemu, wszelkie dopuszczalne uszczuplenia powinny być racjonalnie uzasadnione i mieć swoje oparcie w wartościach ustrojowych.
Według składu orzekającego przyjęte rozwiązanie dostatecznie chroni interesy ubezpieczonych, a jednocześnie sprzyja ochronie interesu całego społeczeństwa, które – za pomocą płaconych danin publicznych i podatków – pośrednio dotuje FUS.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie w składzie: przewodniczący - wiceprezes TK Mariusz Muszyński, sprawozdawca - sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka, sędzia TK Stanisław Rymar, sędzia TK Piotr Tuleja oraz sędzia TK Jarosław Wyrembak.