Komunikat po Drukuj

Zasady podwyższania emerytur wojskowych. K 15/09

Data: 11 II 2010 godz.: 0.00

Zasady podwyższania emerytur wojskowych są niezgodne z konstytucją.

11 lutego 2010 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny  rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zasad podwyższania emerytur wojskowych.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin jest niezgodny z art. 92 ust. 1 konstytucji. Przepis ten traci moc obowiązującą z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że ani art. 15 ust. 6 ustawy ani też pozostałe przepisy ustawy nie zawierają wytycznych dotyczących treści rozporządzenia. Nie wskazują kierunków rozwiązań, jakie powinna przyjąć Rada Ministrów, regulując w sposób szczegółowy warunki podwyższania emerytury określone przez ustawodawcę w art. 15 ust. 2 i 3 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy. Kształt upoważnienia ustawowego spowodował, że w omawianym zakresie organ wydający rozporządzenie mógł dowolnie regulować warunki podwyższania emerytury. Nie był bowiem ograniczony kierunkami i wskazówkami wynikającymi z wytycznych.

Kwestionowany przepis nie zawierał wytycznych co do treści aktu wykonawczego. Wymóg ten jest szczególnie ważny w wypadku, gdy rozporządzenie reguluje zagadnienia związane z prawami człowieka. Rozporządzenie Rady Ministrów dotyczyło zasad podwyższania emerytury żołnierzy. Dotykało więc prawa do zabezpieczenia społecznego. Brak wytycznych dotyczących tego, jak w rozporządzeniu uregulować kwestię podwyższania emerytur wojskowych, doprowadził do oderwania rozporządzenia od ustawy. Trybunał nawiązując do swojego dotychczasowego orzecznictwa, w którym podkreślał, że uzupełnianie upoważnień ustawowych do wydania rozporządzeń (pochodzących sprzed 1997 r.), niespełniających standardu określonego w art. 92 ust. 1 konstytucji, powinno następować "przy okazji" nowelizacji danej ustawy, podkreślił, że ustawa z 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy, tylko w okresie po roku 2000, była nowelizowana wiele razy. Ustawodawca w stosunku do kwestionowanego przepisu nie podjął wysiłku uzupełnienia delegacji, mimo że prawo do zabezpieczenia społecznego jest dobrem chronionym konstytucyjnie.

Uchylenie przepisu upoważniającego do wydania rozporządzenia sprawia, że traci moc również akt wykonawczy wydany na podstawie tego przepisu. Trybunał podkreślił, że uchylenie art. 15 ust. 6 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy nie spowoduje zrealizowania przesłanki wznawiania postępowań, o której mowa w art. 190 ust. 4 konstytucji, w odniesieniu do rozstrzygnięć zapadłych na podstawie rozporządzenia w sprawie podwyższania emerytur wojskowych. Zgodnie z ogólną zasadą, postępowanie może być wznawiane tylko wtedy, gdy Trybunał orzeknie o niezgodności aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach. Skoro przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału był przepis ustawy upoważniający do wydania rozporządzenia, wyrok nie będzie miał wpływu na wznowienie postępowań opartych na przepisach rozporządzenia.

Nowe, korzystniejsze zasady obliczania podstawy wymiaru emerytury, obejmą część żołnierzy, którzy do tej pory poddani byli reżimowi bardziej restrykcyjnych przepisów rozporządzenia. Faktyczna możliwość podwyższenia wysokości świadczeń emerytalnych (bez uchylania ostatecznych decyzji wojskowego organu emerytalnego) uzależniona jest jednak od obowiązywania właściwych procedur. Dotychczas procedury te były określone w rozporządzeniu. Przepisy ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy ani inne regulacje prawne, wobec uchylenia rozporządzenia wskutek orzeczenia o niekonstytucyjności przepisu upoważniającego, nie określają mechanizmu podwyższania emerytury wojskowej w wypadkach określonych w art. 15 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy.

Utrata mocy obowiązującej kwestionowanego przepisu spowoduje, że niemożliwe będzie podwyższanie emerytur w wypadku pełnienia służby wojskowej w formacjach określonych w art. 15 ust. 2 i 3 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy, aż do momentu wydania nowego, zgodnego z konstytucją, rozporządzenia. W celu minimalizowania takich negatywnych konsekwencji orzeczenia, Trybunał orzekł o odroczeniu terminu utraty mocy obowiązującej przepisu uznanego za niezgodny z konstytucją o dwanaście miesięcy.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Janusz Niemcewicz, sprawozdawcą był sędzia TK Mirosław Granat.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.